EU stelt Mercosur-handelsakkoord uit na boerenprotesten en politieke verdeeldheid

Historisch handelsakkoord uitgesteld na 25 jaar onderhandelingen

De Europese Unie heeft de ondertekening van haar baanbrekende vrijhandelsakkoord met het Mercosur-blok uitgesteld tot januari 2026, wat opnieuw een vertraging betekent in wat een van de langstlopende handelsonderhandelingen in de moderne geschiedenis is geworden. De beslissing viel tijdens een gespannen EU-top in Brussel waar duizenden boeren buiten protesteerden en sterkere bescherming voor de Europese landbouw eisten.

Het EU-Mercosur Associatieakkoord, dat 's werelds grootste vrijhandelszone zou creëren met bijna 800 miljoen inwoners, had op 21 december 2025 ondertekend moeten worden tijdens een top in Foz do Iguaçu, Brazilië. Laatste weerstand van Italië, gesteund door Frankrijk en verschillende andere lidstaten, dwong Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen echter een uitstel aan te kondigen.

'We hebben contact opgenomen met onze Mercosur-partners en zijn overeengekomen de ondertekening licht uit te stellen. Deze deal is van cruciaal belang voor Europa – economisch, diplomatiek en geopolitiek,' verklaarde von der Leyen op sociale mediaplatform X.

Boerenwoede en politieke druk

Het uitstel kwam terwijl tot 10.000 boeren uit heel Europa naar Brussel afreisden, straten blokkeerden met tractoren en botsten met de politie. Demonstranten staken vuren aan, ontstoken vuurwerk en gooiden aardappelen en flessen naar de ordediensten, die reageerden met traangas en waterkanonnen. Soortgelijke protesten vonden plaats in Straatsburg, Luik en andere Europese steden.

De Franse president Emmanuel Macron, die onder intense druk staat van de landbouwsector in zijn land, bleek een belangrijke tegenstander van ondertekening in de huidige vorm. 'Het zou voorbarig zijn om de deal de komende dagen te ondertekenen,' vertelde de Italiaanse premier Giorgia Meloni aan het parlement, waarbij ze uitlegde dat Italië meer tijd nodig had om adequate waarborgen voor haar boeren te verkrijgen.

De protesten weerspiegelen diepgewortelde angsten onder Europese boeren dat goedkopere landbouwimport uit Zuid-Amerika hun levensonderhoud zou ondermijnen. Volgens de Europese Raad hadden onderhandelaars slechts dagen voor de geplande ondertekening overeenstemming bereikt over waarborgmaatregelen, maar deze bleken onvoldoende om de zorgen van de landbouwsector te kalmeren.

Wat er op het spel staat

De EU-Mercosur deal, voor het eerst voorgesteld in 1999 en in principe overeengekomen in 2019, zou geleidelijk de tarieven afschaffen op de meeste goederen die tussen de twee blokken worden verhandeld. De Europese Unie zou betere toegang krijgen voor haar voertuigen, machines, wijnen en likeuren naar Latijns-Amerikaanse markten, terwijl Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay) verminderde barrières zouden zien voor hun landbouwexporten zoals rundvlees, suiker, sojabonen en honing.

Volgens de Wikipedia-pagina over het akkoord vertegenwoordigt de gecombineerde bevolking van de twee blokken ongeveer 25% van het mondiale BBP. De EU is al de op een na grootste handelspartner van Mercosur in goederen, met export ter waarde van €57 miljard in 2024.

Duitse bondskanselier Friedrich Merz benadrukte het strategische belang van de deal: 'Als de Europese Unie geloofwaardig wil blijven in het mondiale handelsbeleid, moeten er nu beslissingen worden genomen, en de beslissing kan alleen zijn dat Europa het goedkeurt.' Duitsland, samen met Spanje, Denemarken, Zweden en Finland, steunt het pact sterk als een manier om export te stimuleren en afhankelijkheid van Chinese en Amerikaanse markten te verminderen.

Waarborgclausules en milieuoverwegingen

De belangrijkste struikelblokken draaien om landbouwbescherming en milieunormen. Het Europees Parlement en de Raad bereikten op 17 december 2025 een voorlopige overeenkomst over regels om de EU-landbouwsector te beschermen. Deze omvatten mechanismen om tariefvoordelen voor gevoelige producten zoals pluimvee, rundvlees, eieren, citrusvruchten en suiker op te schorten als import onverwacht stijgt.

Zoals gerapporteerd door Reuters, willen milieugroepen en sommige lidstaten sterkere toezeggingen over ontbossing en pesticidennormen. De Bulgaarse Nationale Graanproducentenvereniging benadrukte het dilemma: 'Het toepassen van dubbele standaarden op goedkopere import, die aan lagere milieu- en ethische eisen voldoen, ondermijnt de inspanningen van EU-boeren om aan hogere normen te voldoen.'

De Poolse premier Donald Tusk bevestigde het voortdurende verzet van zijn land, terwijl de Spaanse Pedro Sánchez zijn frustratie over het uitstel uitte en betoogde dat de deal het geopolitieke gewicht van de EU zou vergroten. De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva, die eerder had gewaarschuwd dat Brazilië later niet zou ondertekenen als de deal nu zou mislukken, toonde flexibiliteit na gesprekken met Meloni en stemde in met een kort uitstel.

Wat gebeurt er nu

Het akkoord staat nu voor een cruciale test in januari 2026. Het vereist goedkeuring van minstens 15 van de 27 EU-lidstaten die 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigen. Frankrijk, Italië, Polen, Ierland, Oostenrijk en Hongarije vormen momenteel een blokkerende minderheid.

Europarlementariër Gabriel Mato, rapporteur voor het dossier in het Europees Parlement, uitte optimisme over de waarborgen: 'Vandaag sturen we een duidelijk signaal: we kunnen verder gaan met het Mercosur-akkoord zonder onze boeren onbeschermd te laten.'

Terwijl Europese boeren blijven protesteren en politieke verdeeldheid aanhoudt, hangt het lot van dit historische handelsakkoord in de balans. De komende weken zullen uitwijzen of 25 jaar onderhandelingen eindelijk vruchten afwerpen of dat fundamentele verschillen tussen Europese landbouwbescherming en mondiale handelsambities onverzoenlijk blijken.