VS en Qatar waarschuwen EU: Duurzaamheidswet bedreigt energiezekerheid

Geopolitieke botsing over Europese duurzaamheidsregels

In een ongekende gezamenlijke waarschuwing hebben de Verenigde Staten en Qatar Europese Unie-leiders verteld dat hun ambitieuze duurzaamheidswetgeving de energiezekerheid en economische veerkracht van het continent bedreigt. De harde boodschap komt op een moment dat Europa toenemende druk ervaart van zijn belangrijkste energieleveranciers over de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), die bedrijven zou verplichten mensenrechten- en milieuproblemen in hun volledige toeleveringsketen aan te pakken.

Ongekende gezamenlijke waarschuwing

De Amerikaanse minister van Energie Chris Wright en Qatars energieminister Saad Sherida Al-Kaabi stuurden een gezamenlijke brief naar alle EU-lidstaatleiders, waarin ze waarschuwen dat de CSDDD "een existentiële bedreiging vormt voor de groei, concurrentiekracht en veerkracht van de industriële economie van de EU." De ministers richtten zich specifiek op bepalingen die buiten Europa zouden gelden, klimaatovergangsplannen zouden vereisen en bedrijven aansprakelijk zouden stellen voor wangedrag van leveranciers.

De timing van deze waarschuwing is bijzonder significant. Sinds de Russische invasie in Oekraïne is de EU voor ongeveer 20% van haar gasvoorziening afhankelijk geworden van de Verenigde Staten en Qatar via invoer van vloeibaar aardgas (LNG). Beide landen hebben gewaarschuwd dat de Europese regelgeving hun exportverplichtingen en investeringsbereidheid direct bedreigt.

Politieke onrust in Europees Parlement

De waarschuwing valt samen met politieke chaos in het Europees Parlement, waar wetgevers onverwacht een afgezwakte versie van de CSDDD hebben weggestemd. De voorgestelde richtlijn, officieel bekend als de Corporate Sustainability Due Diligence Directive, werd afgewezen ondanks eerdere politieke overeenkomsten tussen centrumpartijen.

"De afzwakkingen van deze wet zijn gekomen na druk van Qatar en de VS," legde Kysia Hekster, correspondent Europese Unie, uit. "Linkse partijen in het Europees Parlement vinden de wet te veel afgezwakt, terwijl partijen aan de conservatieve en radicaal-rechtse kant de wet juist nog veel te vergaand noemen."

De verrassende afwijzing betekent dat onderhandelingen met EU-lidstaten, die morgen zouden beginnen, niet kunnen doorgaan. Deze vertraging creëert onzekerheid over wanneer - of zelfs of - de wetgeving verder zal gaan.

Energiezekerheid op het spel

Zowel de Verenigde Staten als Qatar hebben hun inzet benadrukt om de betrouwbare LNG-levering aan de EU aanzienlijk uit te breiden. Ze waarschuwen echter dat deze inzet "ernstig beschadigd zou worden" als de CSDDD in zijn huidige vorm doorgaat. Qatar levert tot 14% van de LNG van de EU, terwijl de Verenigde Staten sinds het begin van de oorlog in Oekraïne de grootste gasleverancier van Europa zijn geworden.

De controverse benadrukt de fundamentele spanning tussen Europa's groene ambities en zijn energiezekerheidsbehoeften. Zoals minister Wright stelde, "Dit komt op een kritiek moment, nu onze landen en bedrijven niet alleen willen handhaven maar de betrouwbare LNG-levering aan de EU aanzienlijk willen uitbreiden."

Interne Europese weerstand

De druk komt niet alleen van buiten Europa. Ook interne weerstand groeit. Duitse bondskanselier Merz en de Franse president Macron hebben al opgeroepen tot uitstel van de richtlijn, terwijl tientallen Europese topmensen vorige week opriepen tot intrekking van de wetgeving.

Europese bedrijven vrezen dat de regelgeving de concurrentiekracht van Europese industrieën verder zal aantasten op een moment dat energieprijzen hoog blijven en investeerders richting de Verenigde Staten trekken. De Forbes-analyse merkt op dat grote bedrijven, waaronder ExxonMobil, hun Europese activiteiten hebben verminderd vanwege regelgevende druk.

Wat volgt voor Europees energiebeleid?

De CSDDD was bedoeld als een moreel kompas voor verantwoord ondernemen, maar is uitgegroeid tot een test voor Europa's geopolitieke volwassenheid. De gezamenlijke brief uit Washington en Doha legt bloot hoe de groene ambities van Brussel botsen met de belangen van zijn energie- en handelspartners.

Terwijl Qatar en de Verenigde Staten zich voorbereiden om druk uit te oefenen tijdens hernieuwde onderhandelingen, staan Europese leiders voor een moeilijke keuze: hun duurzaamheidsidealen handhaven of energiezekerheid voor hun burgers garanderen. De uitkomst zal het Europese energielandschap voor de komende jaren vormgeven en bepalen of het continent zijn milieudoelstellingen in evenwicht kan brengen met praktische energiebehoeften.

De situatie toont aan hoe duurzaamheidswetgeving, ooit gezien als puur binnenlands beleid, verstrengeld is geraakt met mondiale energiemarkten en geopolitieke relaties. Met de winter in aantocht en gasvoorraden die krapper worden, moeten Europese leiders deze complexe wateren zorgvuldig navigeren om energietekorten te voorkomen terwijl ze hun inzet voor milieunormen handhaven.