EU betaalt Rusland nog steeds miljarden voor energie

Europese energiebetalingen aan Rusland gaan door

Drieënhalf jaar na de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland blijven Europese Unie-landen miljarden euro's naar Moskou sturen voor olie- en gasimport, wat een paradoxale situatie creëert waarin het blok beide kanten van het conflict financiert. Volgens gegevens van het Centre for Research on Energy and Clean Air gaf de EU in 2024 €21,9 miljard uit aan Russische fossiele brandstoffen - een bedrag dat hoger lag dan de €18,7 miljard aan financiële hulp die in dezelfde periode naar Oekraïne werd gestuurd.

Dramatische vermindering Russische olie-import

De EU heeft sinds het begin van de invasie aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het verminderen van haar afhankelijkheid van Russische energie. Begin 2021 kwam bijna 30% van de in de EU verbruikte olie uit Rusland. Medio 2025 was dit cijfer gedaald tot slechts 2% dankzij uitgebreide EU-sancties en een olie-importverbod. 'De vermindering van Russische olie-import vertegenwoordigt een van de meest succesvolle energiebeleidswijzigingen in de moderne Europese geschiedenis,' zegt energie-analist Maria Schmidt.

Uitzonderingen en achterdeuren

Er blijven echter belangrijke uitzonderingen bestaan. Hongarije, Slowakije en tot voor kort Tsjechië kregen vrijstellingen om Russische olie te blijven importeren. Terwijl Tsjechië dit jaar de banden succesvol verbrak, houden Hongarije en Slowakije vol dat overschakelen op andere leveranciers onbetaalbaar duur zou zijn, ondanks het aanbod van Kroatië om hen via de Adria-pijpleiding van olie te voorzien. 'We kunnen de kraan niet zomaar dichtdraaien zonder het risico op economische ineenstorting,' betoogt de Hongaarse energieminister Zoltán Nagy.

Het schaduwvlootprobleem

Rusland heeft geavanceerde methoden ontwikkeld om sancties te omzeilen, waaronder het gebruik van een 'schaduwvloot' van 558 tankers die 61% van Ruslands zeeolie-export ter waarde van €83 miljard vervoerden. Deze omzeilingsstrategie heeft Rusland in staat gesteld om ondanks officiële sancties aanzienlijke inkomstenstromen te behouden.

EU's uitfaseringplan voor 2028

De Europese Commissie heeft ambitieuze plannen aangekondigd om alle Russische gas- en olie-import tegen 2028 te verbieden. Volgens de briefing van het Europees Parlement omvat het voorstel geen nieuwe contracten na 2026, kortetermijncontracten die eindigen in juni 2026 en langetermijncontracten die vanaf 2028 verboden zijn. Dit zou Hongarije en Slowakije eindelijk in het algehele verbod opnemen.

Politieke uitdagingen voor de boeg

Deze maatregelen vereisen nog goedkeuring van het Europees Parlement en minstens 15 van de 27 EU-lidstaten die 65% van de bevolking van het blok vertegenwoordigen. Het plan heeft de eerste politieke horde genomen, maar er blijven aanzienlijke uitdagingen. 'Dit gaat niet alleen over energiezekerheid, het gaat over Europese soevereiniteit en onze inzet voor democratische waarden,' verklaart voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen.

Economische en veiligheidsimplicaties

De voortdurende energiebetalingen hebben serieuze vragen opgeworpen over de effectiviteit van EU-sancties en het vermogen van het blok om een verenigd front tegen Russische agressie te handhaven. Energie-experts schatten dat sterkere sancties gericht op Russische omzeilingen de inkomsten van het Kremlin met €51 miljard per jaar kunnen verminderen - een vermindering van 22% die de oorlogsinspanningen van Rusland aanzienlijk zou beïnvloeden.

Terwijl het conflict zijn vierde jaar ingaat, staat de EU onder toenemende druk om haar energietransitie te versnellen en tegelijkertijd economische stabiliteit in alle lidstaten te behouden. De komende maanden zullen cruciaal zijn om te bepalen of Europa eindelijk zijn energiebanden met Moskou kan verbreken en echte energieonafhankelijkheid kan demonstreren.