Massaal ultraorthodox protest tegen dienstplicht in Jeruzalem

Historisch Protest Tegen Dienstplicht

Jeruzalem was getuige van een van de grootste demonstraties in de recente Israëlische geschiedenis toen ongeveer 200.000 ultraorthodoxe Joodse mannen bijeenkwamen om te protesteren tegen verplichte militaire dienst. Het massale protest, dat de bijnaam 'Mars van de Miljoen' kreeg, legde West-Jeruzalem lam terwijl demonstranten in traditionele zwarte kleding belangrijke wegen blokkeerden en botsten met politie-eenheden.

Dramatisch Incident Overschaduwt Demonstratie

Het protest kreeg een tragische wending toen een 15-jarige jongen viel en om het leven kwam vanaf de twintigste verdieping van een onvoltooid hoogbouwgebouw nabij de demonstratielocatie. Volgens de Israëlische omroep Kan behoorde de tiener tot ultraorthodoxe jongeren die op bouwkranen en daken waren geklommen om deel te nemen aan het protest. De politie onderzoekt de omstandigheden van de fatale val.

Achtergrond van de Dienstplichtcontroverse

Het protest vertegenwoordigt het hoogtepunt van decennialange spanningen over militaire dienstvrijstellingen voor ultraorthodoxe Joden, bekend als Haredim. Sinds de oprichting van Israël in 1948 zijn voltijdse religieuze studenten vrijgesteld van verplichte militaire dienst om zich te concentreren op de wederopbouw van religieuze instellingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vernietigd. Dit beleid staat echter steeds meer onder juridische en politieke druk.

Vorig jaar oordeelde het Hooggerechtshof van Israël unaniem dat het selectieve dienstplichtsysteem discriminerend was en in strijd was met gelijkheidswetten. 'Het huidige systeem creëert een oneerlijke last voor seculiere Israëli's terwijl een aanzienlijk deel van de bevolking nationale dienst kan vermijden,' legde juridisch expert David Rosenberg van het Israel Democracy Institute uit.

Politieke Implicaties voor Netanyahu-regering

De dienstplichtkwestie heeft een grote politieke crisis veroorzaakt voor de coalitieregering van premier Benjamin Netanyahu. In juli 2025 verliet de ultraorthodoxe partij Verenigd Thora-Jodendom de coalitie uit onvrede met de dienstplichtwet van de regering, kort gevolgd door de Shas-partij. Dit verminderde Netanyahu's parlementaire meerderheid tot slechts 60 van de 120 zetels.

'Dit protest toont de diepe verdeeldheid binnen de Israëlische samenleving en de politieke uitdagingen waarmee de regering wordt geconfronteerd,' zei politiek analist Tamar Hermann van het Israel Democracy Institute. 'Netanyahu moet de eisen van zijn resterende coalitiepartners in evenwicht brengen met de groeiende publieke druk voor gelijke lastenverdeling.'

Recente Aanpak en Gemeenschapsreactie

Het protest volgt op een recente regeringsactie tegen dienstweigeraars uit de ultraorthodoxe gemeenschap. Volgens Israëlische mediaberichten zijn de afgelopen maanden minstens 870 ultraorthodoxe mannen gearresteerd omdat ze militaire dienst weigerden ondanks oproepingsberichten. Vorige maand heeft het leger de eerste 1.000 oproepingsberichten uitgegeven aan leden van de ultraorthodoxe gemeenschap.

De oorlog in Gaza heeft de controverse geïntensiveerd, waarbij veel seculiere Israëli's beweren dat de ultraorthodoxe gemeenschap de militaire last niet heeft gedeeld tijdens het conflict. Sommige ultraorthodoxe mannen hebben zich echter vrijwillig aangemeld voor dienst. 'Zelfs binnen onze gemeenschap zijn er verschillende opvattingen over militaire dienst,' erkende gemeenschapsvertegenwoordiger Moshe Friedman. 'Sommigen zien het als hun patriottische plicht, terwijl anderen vrezen dat het onze traditionele levensstijl bedreigt.'

Veiligheidsmaatregelen en Eerder Geweld

Autoriteiten stelden enkele duizenden politieagenten in om een herhaling van de gewelddadige protesten van vorige zomer te voorkomen, toen demonstranten politieagenten en politici aanvielen. Tijdens het huidige protest toonden televisiebeelden van Kanaal 12 hoe demonstranten plastic flessen naar journalisten gooiden, en de politie sloot een treinstation als voorzorgsmaatregel.

De ultraorthodoxe gemeenschap, die ongeveer 15% van de Israëlische bevolking uitmaakt, ziet militaire dienst als een bedreiging voor hun identiteit en religieuze levensstijl. Ze vrezen dat dienen naast seculiere soldaten, inclusief vrouwen, hun strikte religieuze praktijken en gemeenschapssamenhang zou kunnen ondermijnen.

Het Netzah Yehuda-bataljon, speciaal opgericht voor religieuze soldaten, bestaat al jaren en zag ongeveer 2.000 ultraorthodoxe vrijwilligers zich aansluiten als reservisten na de Hamas-aanvallen van oktober 2023. De gemeenschap blijft echter diep verdeeld over verplichte dienstplicht, waarbij het huidige protest de belangrijkste uiting van verzet tot nu toe vertegenwoordigt.