EU verscherpt rijbewijsregels om verkeersdoden te verminderen

Grote EU-rijbewijshervorming gericht op verkeersveiligheidsprobleem

De Europese Unie heeft ingrijpende wijzigingen in de rijbewijsregels goedgekeurd in een poging om de bijna 20.000 jaarlijkse verkeersdoden in de unie te verminderen. Het uitgebreide hervormingspakket, dat in oktober 2025 door EU-wetgevers is aangenomen, introduceert digitale rijbewijzen, grensoverschrijdende sancties voor ernstige overtredingen en strengere eisen voor zowel nieuwe als ervaren bestuurders.

Aanpak van de verkeersveiligheidscrisis

Met 19.940 doden in verkeersongevallen in 2024 volgens cijfers van de Europese Commissie, zet de EU door met haar ambitieuze 'Vision Zero'-doelstelling - het elimineren van alle verkeersdoden en ernstige verwondingen tegen 2050. 'De hervorming is nodig omdat de wereld is veranderd,' vertelde Duitse Europarlementariër Jutta Paulus aan de European Newsroom. 'We moeten af van 20.000 doden in het verkeer per jaar en deze hervorming maakt deel uit van het pakket.'

Belangrijke wijzigingen voor alle bestuurders

De belangrijkste innovatie is de introductie van EU-brede rijverboden voor ernstige verkeersovertredingen zoals rijden onder invloed en extreem hard rijden. Momenteel ontsnapt bijna 40% van de bestuurders die hun rijbewijs in een ander EU-land kwijtraken aan straf, volgens Italiaanse Europarlementariër Matteo Ricci. Duitse Europarlementariër Markus Ferber verduidelijkte echter dat 'grensoverschrijdende rijontzeggingen niet van toepassing zijn op vakantiegangers die een kleine boete krijgen vanwege onbekendheid met lokale regels.'

De hervorming stelt ook een maximale geldigheidsduur van 15 jaar vast voor auto- en motorrijbewijzen, hoewel dit kan worden teruggebracht tot 10 jaar in landen waar het rijbewijs als identiteitsbewijs dient. In tegenstelling tot eerdere discussies komen er geen verplichte gezondheidscontroles voor oudere bestuurders, waarbij Poolse Europarlementariër Elżbieta Łukacijewska opmerkte dat 'lidstaten volledige flexibiliteit behouden bij het beoordelen van rijgeschiktheid.'

Nieuwe eisen voor leerling-bestuurders

Aankomende bestuurders krijgen te maken met bijgewerkte opleidingseisen die zich richten op moderne verkeersveiligheidsuitdagingen. Rijlessen zullen nu nadruk leggen op afleiding door mobiel telefoongebruik, dode hoeken, rijhulpsystemen en interacties met kwetsbare verkeersdeelnemers zoals voetgangers en fietsers.

Jonge bestuurders krijgen een proeftijd van twee jaar met strengere sancties voor overtredingen. De hervorming breidt ook begeleid rijden uit in de hele EU, waardoor 17-jarigen onder toezicht van ervaren volwassenen mogen rijden. Om het tekort aan arbeidskrachten in de transportsector aan te pakken, daalt de minimumleeftijd voor vrachtwagenchauffeurs van 21 naar 18 jaar, terwijl buschauffeurs nu op 21-jarige leeftijd in plaats van 24 jaar een rijbewijs kunnen halen.

Digitale transformatie en implementatie

De wetgeving versnelt de overgang naar digitale rijbewijzen, die toegankelijk worden via mobiele telefoons terwijl de optie voor fysieke documenten behouden blijft. Volgens documentatie van het Europees Parlement wordt het digitale rijbewijs geïntegreerd in de Europese Digitale Identiteitsportemonnee.

Implementatietermijnen variëren per lidstaat. De Duitse Technische Inspectie Vereniging (TÜV) waarschuwde dat 'er nog veel werk te doen is' om rijbewijzen te digitaliseren vanwege verschillende softwaresystemen die door deelstaatautoriteiten worden gebruikt. Ondertussen verklaarde de Bulgaarse vicepremier Grozdan Karadjov dat zijn land klaar is om digitale rijbewijzen in te voeren, waarbij het ministerie van e-Government al een dergelijk systeem ontwikkelt.

Nationale verschillen en veiligheidsverschillen

De vooruitgang in verkeersveiligheid blijft ongelijk verdeeld over de EU. Zweden behoudt de veiligste wegen met 20 doden per miljoen inwoners, gevolgd door Malta (21/miljoen) en Denemarken (24/miljoen). Aan het andere uiterste meldden Roemenië (78/miljoen) en Bulgarije (74/miljoen) de hoogste sterftecijfers in 2024.

Polen boekte de grootste verbetering sinds 2019 met een daling van 35% in verkeersdoden, terwijl Slovenië zorgwekkende stijgingen in ernstige verkeersgewonden rapporteerde ondanks relatief veilige wegen. Nederland, met zijn uitgebreide fietscultuur, staat voor specifieke uitdagingen omdat fietsers 39% van alle verkeersdoden uitmaken.

Lidstaten hebben drie jaar om de nieuwe regels in nationale wetgeving op te nemen, met volledige implementatie verwacht tegen 2029. Dit vertegenwoordigt de meest uitgebreide rijbewijshervorming van de EU in decennia, met als doel de veiligheidskloof tussen lidstaten te dichten en toe te werken naar het uiteindelijke doel van nul verkeersdoden.