80% van gletsjers kan verdwijnen zonder klimaatactie

Alarmerende studie voorspelt massaal gletsjerverlies tegen 2100

Een baanbrekende studie gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift Nature Climate Change onthult dat zonder onmiddellijke en substantiële klimaatactie ongeveer 80% van 's werelds gletsjers tegen 2100 kan verdwijnen. Het onderzoek, uitgevoerd door Zwitserse en Belgische wetenschappers, presenteert de meest uitgebreide analyse tot nu toe van het lot van individuele gletsjers onder huidig klimaatbeleid.

De harde cijfers: van 200.000 naar 44.000 gletsjers

Momenteel telt de aarde wereldwijd meer dan 200.000 gletsjers. Volgens de studie, als de opwarming van de aarde op het huidige traject van 2,7°C tegen het einde van de eeuw blijft, zouden er slechts ongeveer 44.000 gletsjers overblijven. Het onderzoek markeert een significante afwijking van eerdere studies die zich alleen richtten op totale ijsmassa of volume, in plaats daarvan onderzoekt het het werkelijke aantal gletsjers dat volledig zal verdwijnen.

'Dat is het equivalent van alle gletsjers in de Alpen die we wereldwijd in één jaar kwijtraken,' legt glacioloog Harry Zekollari van de Vrije Universiteit Brussel uit, verwijzend naar de verwachte pieksmeltperiode tussen 2040 en 2060 wanneer 2.000 tot 4.000 gletsjers jaarlijks kunnen verdwijnen.

Regionale verwoesting: Alpen en Scandinavië het hardst getroffen

De Europese Alpen staan voor bijzonder sombere vooruitzichten. Van de ongeveer 3.200 Alpengletsjers die vandaag bestaan, zouden er slechts 110 overleven onder huidig klimaatbeleid. Scandinavië zou zijn gletsjertelling zien kelderen van ongeveer 3.400 naar slechts 363. Azië, thuisbasis van ongeveer 100.000 gletsjers, zou de grootste absolute verliezen ervaren.

Deze bevindingen sluiten aan bij recente gegevens van de World Glacier Monitoring Service aan de Universiteit van Zürich, die aantoont dat gletsjers wereldwijd 6.542 miljard ton ijs hebben verloren tussen 2000-2023, wat bijdraagt aan 18 millimeter zeespiegelstijging.

Cascade van gevolgen: van zeespiegelstijging tot waterschaarste

'Het smelten van gletsjers heeft grote gevolgen, ook voor Nederland. Het grootste deel van het smeltwater belandt in oceanen, waardoor de zeespiegel stijgt,' benadrukt Zekollari. De regionale impact strekt zich ver uit buiten kustgebieden, waarbij zoetwatervoorraden in valleien worden aangetast en miljoenen mensen en talloze bedrijven die afhankelijk zijn van gletsjersmeltwater worden bedreigd.

Een studie van de Universiteit van Arizona uit februari 2025 bevestigt deze dubbele dreiging: versnelde gletsjersmelt vermindert tegelijkertijd de beschikbaarheid van zoet water terwijl het de stijging van het oceaanpeil versnelt.

Hoop blijft: het 1,5°C-scenario

De onderzoekers bieden een sprankje hoop. Als de mensheid erin slaagt de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C boven pre-industriële niveaus - het ambitieuzere doel van het Parijsakkoord - zou ongeveer 50% van de gletsjers smelten in plaats van 80%. Dit vertegenwoordigt een cruciaal verschil dat vitale zoetwaterbronnen zou kunnen behouden en zeespiegelstijging zou kunnen verzachten.

In het extreme scenario van 4°C opwarming (momenteel als onrealistisch beschouwd vanwege bestaand klimaatbeleid dat de opwarming aanzienlijk vertraagt), zou ongeveer 90% van de gletsjers verdwijnen. De studie benadrukt dat elke tiende graad telt, waarbij elke 0,1°C reductie in opwarming mogelijk 2% van de gletsjers kan redden.

Wereldwijde respons en toekomstperspectief

Het onderzoek komt op een moment dat gletsjers wereldwijd gemiddeld 273 miljard ton ijs per jaar verliezen, waarbij het tempo de afgelopen jaren met 36% is versneld volgens de Glacier Mass Balance Intercomparison Exercise. Kleine gletsjerregio's onder 15.000 vierkante kilometer zijn bijzonder kwetsbaar, waarbij Centraal-Europa al 39% ijsverlies ervaart.

Zoals Zekollari concludeert, 'De tijd voor actie is nu. Wat er in het komende decennium gebeurt, zal het lot bepalen van duizenden gletsjers en de gemeenschappen die ervan afhankelijk zijn.' De studie dient zowel als een harde waarschuwing als een oproep tot actie voor beleidsmakers wereldwijd om klimaatverbintenissen te versterken voordat het te laat is.