VS sancties tegen ICC-rechters om onderzoek Israël

VS legt sancties op aan International Strafhof-rechters

De Verenigde Staten hebben hun confrontatie met het Internationaal Strafhof (ICC) geëscaleerd door sancties op te leggen aan twee rechters van het in Den Haag gevestigde hof. Op 18 december 2025 kondigde minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio sancties aan tegen rechters Gocha Lordkipanidze uit Georgië en Erdenebalsuren Damdin uit Mongolië voor hun betrokkenheid bij het ICC-onderzoek naar Israëlische burgers voor vermeende oorlogsmisdaden in Gaza.

Aanval op rechterlijke onafhankelijkheid

De sancties, uitgevoerd onder Executive Order 14203, richten zich specifiek op de rechters omdat zij op 15 december met de meerderheid stemden toen het ICC Israëls poging afwees om het onderzoek naar oorlogsmisdaden in Gaza te pauzeren. Beide rechters en hun familieleden mogen nu niet meer de Verenigde Staten binnenkomen en eventuele bezittingen die zij in het land hebben worden bevroren.

Minister Rubio verklaarde dat het ICC zich bezighoudt met 'gepolitiseerde acties tegen Israël, wat een gevaarlijk precedent schept voor alle landen'. Hij benadrukte dat de VS 'geen machtsmisbruik door het ICC tolereert' en dat Amerikaanse en Israëlische burgers niet door het hof onderzocht mogen worden.

ICC en internationale veroordeling

Het ICC veroordeelde de sancties onmiddellijk en noemde ze 'een flagrante aanval op de onafhankelijkheid van een onpartijdig juridisch instituut'. In een verklaring beloofde het hof 'standvastig achter het personeel en de slachtoffers van ondenkbare gruwelijkheden' te blijven staan.

Nederland, als gastland van het ICC, verwierp de sancties krachtig. Demissionair minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp stelde op X dat 'internationale hoven en tribunalen hun mandaat ongehinderd moeten kunnen uitvoeren'. Hij voegde toe dat 'Het kabinet en onze partners steunen het hof en zijn medewerkers'.

Brede sancties tegen Iraanse schaduwvloot

In een gerelateerde zet legde de VS ook sancties op aan 29 schepen en hun beheerbedrijven, voornamelijk gericht op Iraans schaduwvloot die Iraanse olie en olieproducten vervoert. Het ministerie van Financiën kondigde deze maatregelen aan als onderdeel van inspanningen om Iraanse inkomstenbronnen die terrorisme en illegale activiteiten financieren te beperken.

De sancties richten zich op een netwerk dat wordt geëxploiteerd door de Egyptische zakenman Hatem Elsaid Farid Ibrahim Sakr en bedrijven in de VAE, India, Marshalleilanden en Panama. Deze actie implementeert National Security Presidential Memorandum 2 en Executive Order 13902, waarmee de maximale druk-campagne tegen Iran wordt voortgezet.

Historische context en jurisdictiegeschillen

Het Internationaal Strafhof, opgericht in 2002 onder het Statuut van Rome, heeft jurisdictie om individuen te vervolgen voor genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en het misdrijf agressie. Met 125 lidstaten opereert het hof onafhankelijk maar krijgt het voortdurend kritiek van grote mogendheden waaronder de Verenigde Staten, China, Rusland en Israël - geen van allen partij bij het Statuut van Rome.

Deze laatste confrontatie vertegenwoordigt een escalatie van spanningen die begonnen toen het ICC in 2024 arrestatiebevelen uitvaardigde voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en minister van Defensie Yoav Gallant. De VS hebben eerder ICC-functionarissen gesanctioneerd die betrokken waren bij onderzoeken naar Amerikaans personeel in Afghanistan.

Juridische experts waarschuwen dat het targeten van rechters voor hun rechterlijke beslissingen een gevaarlijk precedent schept. 'Wanneer je rechters sanctioneert voor het toepassen van internationaal recht, ondermijn je de hele internationale rechtsorde,' zei een hoogleraar internationaal recht die anoniem wilde blijven vanwege de gevoeligheid van de kwestie.

De sancties komen te midden van verhoogde geopolitieke spanningen en roepen fundamentele vragen op over de balans tussen nationale soevereiniteit en internationale gerechtigheid. Terwijl het ICC zijn onderzoeken naar vermeende oorlogsmisdaden in meerdere conflictgebieden voortzet, vertoont de patstelling tussen 's werelds machtigste natie en het belangrijkste internationale hof voor gruweldaden geen tekenen van afname.