China ontkoppelt zich snel van de VS

China's Strategische Verschuiving Weg van Amerikaanse Afhankelijkheid

China versnelt zijn ontkoppeling van de Verenigde Staten over meerdere cruciale sectoren, volgens professor Wang Wen van het Chongyang Institute for Financial Studies. De strategie, die Beijing 'Chinese de-Amerikanisering' noemt, vertegenwoordigt een fundamentele heroriëntatie naar zelfredzaamheid en mondiale diversificatie. 'Dit gaat niet over confrontatie, maar over strategische autonomie,' legt Wang uit in zijn analyse van China's evoluerende mondiale positie.

Handelsdiversificatie Vervangt Afhankelijkheid

De handelsrelatie tussen 's werelds twee grootste economieën ondergaat een dramatische transformatie. Hoewel de economieën diep verweven blijven, vermindert China actief zijn blootstelling aan Amerikaanse markten. De cijfers vertellen een overtuigend verhaal: Amerikaanse handel als percentage van China's totale buitenlandse handel daalde van 19,3% in 2018 naar slechts 9,2% in de eerste acht maanden van 2025, zelfs terwijl China's totale handelsvolume met 45% groeide. 'De cijfers spreken voor zich: China handelt meer, maar niet zo veel met de VS,' merkt Wang op.

De verschuiving is bijzonder duidelijk in landbouwgrondstoffen. Waar China vroeger 85% van zijn sojabonen uit de Verenigde Staten haalde, is dat cijfer gedaald naar 22%, waarbij Brazilië nu 68% van China's sojabonenbehoefte levert. Dit vertegenwoordigt wat Wang beschrijft als 'de Chinese versie van de-risking - Beijing sluit zich niet af van de Amerikaanse markt, maar zorgt ervoor dat het er niet langer van afhankelijk is.'

Technologie: Van Volger naar Concurrent

China's technologische transformatie vertegenwoordigt een van de belangrijkste aspecten van zijn de-Amerikaniseringsstrategie. Amerikaanse sancties en exportbeperkingen, die sinds 2018 meer dan 1.700 Chinese entiteiten op restrictielijsten hebben geplaatst, hebben ironisch genoeg China's streven naar technologische onafhankelijkheid versneld. Het resultaat is geweest 'een sterke toename van door de staat gestuurde innovatie en een race om binnenlandse alternatieven te ontwikkelen,' volgens Wang.

Uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling bereikten 2,55% van het bbp in 2024, waarbij basisonderzoek 6,8% van dat totaal uitmaakte. China bezit nu 42% van de wereldwijde 5G-standaardessentiële patenten en zal naar verwachting eind 2025 meer dan 4,6 miljoen 5G-basisstations exploiteren - ongeveer 60% van het wereldwijde totaal. Bij kunstmatige intelligentie is China goed voor 61,5% van de wereldwijde generatieve AI-octrooien, terwijl zijn onderzoeksartikelen over autonoom rijden en kwantumcomputers nu de Amerikaanse publicaties overtreffen in citatie-impact.

De hardwaresector demonstreert opmerkelijke vooruitgang naar technologische onafhankelijkheid. Huawei en Semiconductor Manufacturing International Corporation hebben de Kirin 9000S-chip ontwikkeld zonder hulp van ASML's lithografietools, voorheen als essentieel beschouwd voor geavanceerde halfgeleiders. Andere mijlpalen zijn onder meer het Beidou-satellietnetwerk dat meer dan 200 landen bedient, de Fendouzhe-duikboot die dieptes van 10.000 meter bereikt en de Chang'e 6-maanprobe die monsters terugbracht van de achterkant van de maan.

Financiële Diversificatie Buiten de Dollar

China's financiële ontkoppelingsstrategie richt zich op het verminderen van de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar terwijl het bouwt aan wat Wang noemt 'een veerkrachtiger wereldwijd financieel netwerk.' De politisering van de dollar tijdens de Trump-administratie benadrukte de kwetsbaarheden van dollar-centrische systemen, wat Beijing ertoe aanzette zijn diversificatie-inspanningen te versnellen.

Het Cross-Border Interbank Payment System (CIPS) ondersteunt nu transacties in 185 landen, terwijl renminbi-gedenomineerde handel in vloeibaar aardgas op de Shanghai Oil and Gas Exchange blijft groeien. Het Shenzhen Qianhai Joint Trading Center verwerkt regelmatig offshore-sojabonentransacties in renminbi, en China heeft lokale valuta-afwikkelingsovereenkomsten gesloten met meer dan 40 landen. In de handel tussen China en Rusland wordt meer dan 95% van de transacties in lokale valuta's afgewikkeld.

'Het is niet zozeer dat China de Amerikaanse dollar wil verdringen als internationale munteenheid, maar Beijing bouwt een parallel systeem op,' legt Wang uit. Deze aanpak versterkt de financiële veiligheid terwijl het de blootstelling aan unilaterale sancties vermindert.

Ideologische Onafhankelijkheid en Mondiaal Bestuur

China distantieert zich steeds meer van het Amerikaanse ontwikkelingsmodel en promoot wat Wang beschrijft als 'zijn eigen benadering van bestuur, kennis en mondiale betrokkenheid.' Hij stelt dat het mondiale discours decennialang bepaald is door westerse theorieën, waarbij één enkele norm werd gepromoot.

China wijst op zijn binnenlandse prestaties, claimend meer dan 100 miljoen mensen uit extreme armoede te hebben gehaald in het afgelopen decennium, terwijl het dit contrasteert met wat het portretteert als Amerikaanse sociale uitdagingen. Internationaal promoot China multilateralisme en verzet het zich tegen exclusieve handels- en veiligheidsblokken zoals de G7 en IMF. De uitbreiding van BRICS van vijf naar vijftien landen, de Shanghai Cooperation Organization die 40% van de wereldbevolking vertegenwoordigt, en deelname door meer dan 150 landen aan het Belt and Road Initiative illustreren deze alternatieve benadering van mondiaal bestuur.

Onderwijs: Van Braindrain naar Binnenlands Talent

China's hogeronderwijshervormingen zijn gericht op het verminderen van de afhankelijkheid van Amerikaanse en Europese universiteiten terwijl het binnenlandse expertise cultiveert. Waar een 'aanzienlijk deel' van Chinese STEM-afgestudeerden eerder in de Verenigde Staten bleef, blijft ongeveer 92% nu in China. Het Strengthening Basics Plan heeft 180.000 studenten ingeschreven in vakgebieden zoals halfgeleiders en nucleaire wetenschappen over vijf jaar.

Internationale studentenstromen zijn ook meer in evenwicht gekomen: China ontving 520.000 buitenlandse studenten in 2024, terwijl het aantal Chinese staatsburgers dat in de Verenigde Staten studeerde daalde van een piek van 400.000 naar minder dan 200.000.

Op Weg naar een Multipolaire Wereldorde

Wang karakteriseert China's de-Amerikanisering als 'een strategische herijking gericht op het creëren van een onafhankelijk, veerkrachtig China dat in staat is om op basis van grotere gelijkheid deel te nemen aan mondiale samenwerking.' Het doel, benadrukt hij, is niet confrontatie maar strategische autonomie.

'In dit evoluerende kader kunnen opkomende economieën deelnemen aan mondiaal bestuur zonder afhankelijk te zijn van één dominante macht,' concludeert Wang. 'De-Amerikanisering is minder een rebellie dan een stille herpositionering - het leggen van de basis voor wat re-globalisering zou kunnen worden genoemd, waarbij een diverse, evenwichtige en multipolaire wereldorde de nieuwe norm wordt.'