EU zoekt sterkere rol in toekomst Gaza na vredesakkoord

Europese diplomatieke inzet in naoorlogs Gaza

Na een door de VS bemiddeld vredesakkoord dat in oktober 2025 werd ondertekend, positioneert de Europese Unie zich voor een substantiëlere rol in de wederopbouw en bestuur van Gaza. De unie, die sinds het begin van het conflict in oktober 2023 meer dan €550 miljoen aan humanitaire hulp heeft verstrekt, wil nu de overgang maken van voornamelijk donor naar actieve politieke speler in de toekomst van Gaza.

Vredesakkoord opent nieuwe mogelijkheden

Het vredesakkoord dat op 13 oktober 2025 werd ondertekend door de Verenigde Staten, Qatar, Egypte en Turkije heeft een kader gecreëerd voor de EU om haar betrokkenheid uit te breiden. EU-buitenlandchef Kaja Kallas benadrukte de complexiteit van de taak die voorligt: 'Het vredesplan vereist aanzienlijke internationale steun om te slagen, en Europa wilde hier volledig aan bijdragen.'

Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Europese Raadsvoorzitter António Costa hebben beide het akkoord verwelkomd, waarbij von der Leyen opmerkte dat 'wanneer de tijd daar is, we klaar zullen zijn om te helpen bij herstel en wederopbouw.' De EU heeft zich al gecommitteerd aan een meerjarenprogramma van €1,6 miljard voor Palestijns herstel voor de periode 2025-2027.

Enorme wederopbouwuitdaging

De omvang van de verwoesting in Gaza vormt een ongekende uitdaging. Volgens UNDP-schattingen aangehaald door Jaco Cilliers moet meer dan 55 miljoen ton puin worden geruimd van de kuststrook, met alleen al voor de eerste drie jaar geschatte wederopbouwkosten van €17 miljard. Recentere beoordelingen door de Wereldbank, VN en EU hebben de totale wederopbouwkosten geschat op ongeveer $70 miljard.

Grensmissie-uitdagingen

De pogingen van de EU om haar EUBAM Rafah grenstoezichtmissie opnieuw in te zetten zijn op obstakels gestuit. De missie, waarbij politieagenten uit Italië, Spanje en Frankrijk betrokken zijn, zou in oktober 2025 opnieuw van start gaan, maar liep vertraging op omdat Israël erop stond dat Hamas de stoffelijke resten van overleden gijzelaars zou overdragen. 'De EU-missie blijft paraat en zal worden ingezet bij de Rafah-grensovergang zodra de omstandigheden dit toelaten,' verklaarde een woordvoerder van Kallas in Brussel.

Interne verdeeldheid blijft bestaan

De effectiviteit van de EU wordt nog steeds belemmerd door interne verdeeldheid tussen lidstaten. Zoals gerapporteerd door Al Jazeera, hebben landen zoals Spanje en Ierland gepleit voor sterkere maatregelen tegen Israël, terwijl Duitsland, Hongarije en Tsjechië dergelijke stappen hebben tegengehouden. Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul benadrukte dat 'Hamas moet worden ontwapend en geen politieke invloed meer mag uitoefenen.'

Spaanse premier Pedro Sánchez heeft het wapenembargo van zijn land tegen Israël gehandhaafd en verklaard: 'We gaan dit embargo handhaven tot dit hele proces is geconsolideerd en definitief op weg naar duurzame vrede.' Ondertussen gaf de Franse president Emmanuel Macron aan dat Frankrijk, hoewel het zou helpen bij het opleiden van Palestijnse politieagenten, niet zou deelnemen aan een stabilisatiemacht.

Bestuursvragen blijven onopgelost

Het toekomstige bestuur van Gaza blijft een cruciaal onopgelost probleem. De EU heeft consequent verklaard dat 'Hamas geen toekomstige rol mag hebben in het bestuur van de Gazastrook,' zoals bevestigd door de woordvoerder van Kallas. Recente berichten over geweld tussen Hamas-leden en gewapende clans in Gaza hebben echter zorgen gewekt over mogelijke machtsvacuüms.

Bulgaarse president Rumen Radev ziet de huidige situatie als een kans voor Europa: 'Hier heeft Europa de kans om een sleutelrol te spelen en een significante bijdrage te leveren aan de snelle en volledige uitvoering van dit plan.' Het vermogen van de EU om haar interne verdeeldheid te overwinnen en diplomatieke verklaringen om te zetten in concrete actie zal uiteindelijk bepalen of ze van de zijlijn naar het centrum van het toneel kan bewegen in de toekomst van Gaza.