Politieke crisis verdiept zich als leger zich aansluit bij demonstranten
Madagaskar staat voor de ernstigste politieke crisis in jaren nu president Andry Rajoelina heeft verklaard dat er een poging tot illegale machtsovername gaande is. De waarschuwing volgt nadat soldaten van de elite-eenheid CAPSAT zich aansloten bij duizenden door jongeren geleide demonstranten in de hoofdstad Antananarivo, wat een onstabiele situatie creëert die het eilandstaatje in de Indische Oceaan dreigt te destabiliseren.
Legerdefectie escaleert crisis
De crisis bereikte een kritiek keerpunt toen CAPSAT-troepen, die Rajoelina eerder hielpen aan de macht te komen bij een coup in 2009, publiekelijk hun steun aan de demonstranten verklaarden. "We kunnen geen bevelen blijven opvolgen die ons eigen volk schaden," vertelde een CAPSAT-soldaat aan verslaggevers. "Het leger moet het volk beschermen, niet onderdrukken." De eenheid kondigde aan dat ze de controle over alle militaire troepen in het land overnamen en riep medesoldaten op om presidentiële bevelen te negeren.
Militaire voertuigen begeleidden demonstranten naar het symbolische 13 mei-plein in Antananarivo, een locatie die talloze politieke opstanden heeft meegemaakt in de geschiedenis van Madagaskar. Toen de politie zag dat het leger zich bij de demonstraties aansloot, verlieten agenten hun posities op het plein, waardoor ze effectief de controle overdroegen aan de demonstranten en hun nieuwe militaire bondgenoten.
Oorsprong van de protesten
De huidige protestgolf begon op 25 september, aanvankelijk aangewakkerd door wijdverbreide woede over chronische water- en elektriciteitstekorten die het land maandenlang hebben geteisterd. De demonstraties evolueerden echter snel naar een bredere beweging die politieke verandering eist. "We begonnen te protesteren omdat we geen water en elektriciteit hadden, maar nu realiseren we ons dat de echte problemen bij de regering zelf liggen," zei de 24-jarige studente Marie Rasoanaivo.
De protesten putten inspiratie uit vergelijkbare door jongeren geleide bewegingen in heel Afrika en Azië. Volgens recente analyse gaan Generation Z-activisten in landen zoals Kenia, Nepal en Marokko de straat op om beter bestuur en economische kansen te eisen.
Menselijke kosten en internationale reactie
De Verenigde Naties melden dat sinds het begin van de protesten minstens 22 mensen zijn omgekomen en meer dan 100 gewond zijn geraakt, hoewel de regering volhoudt dat het dodental slechts 12 bedraagt. Het geweld leidde ertoe dat president Rajoelina eerder deze maand een deel van zijn regering ontbond, waarbij de premier en verschillende ministers werden ontslagen in een poging de demonstranten tegemoet te komen.
De Afrikaanse Unie heeft opgeroepen tot kalmte en verwelkomde de toezegging van de regering tot dialoog. "We dringen er bij alle partijen op aan maximale terughoudendheid te betrachten en vreedzame oplossingen te zoeken via dialoog," verklaarde een woordvoerder van de AU.
Economische context
Madagaskar blijft een van de armste landen ter wereld, waarbij de Verenigde Naties schatten dat 78 procent van de bevolking in armoede leeft. Bijna de helft van de kinderen onder de vijf jaar lijdt aan ondervoeding, wat de diepe economische uitdagingen benadrukt waarmee het land wordt geconfronteerd. De economische problemen van het land zijn verergerd door politieke instabiliteit, inclusief de coup van 2009 die Rajoelina voor het eerst aan de macht bracht.
President Rajoelina, die nu zijn tweede termijn vervult na herverkiezing in 2023, heeft wat hij destabilisatiepogingen noemt veroordeeld terwijl hij oproept tot dialoog. "Ik blijf toegewijd aan het vinden van vreedzame oplossingen voor de uitdagingen waarmee onze natie wordt geconfronteerd," verklaarde hij in een recente toespraak. Maar nu militaire troepen openlijk de kant van demonstranten kiezen en rivaliserende facties controle over veiligheidsoperaties opeisen, staat Madagaskar voor een onzekere toekomst die het politieke landschap voor komende jaren zou kunnen hervormen.