Leger grijpt macht in Guinee-Bissau, president afgezet

Militaire staatsgreep zet president Embaló af in Guinee-Bissau

In een dramatische wending heeft het leger de controle over Guinee-Bissau overgenomen, waarbij president Umaro Sissoco Embaló is afgezet en het verkiezingsproces is opgeschort. De staatsgreep vond plaats op 26 november 2025, slechts één dag voordat de kiescommissie de voorlopige uitslagen van de presidentsverkiezingen van zondag zou bekendmaken.

Leger neemt controle over

Brigadegeneraal Dinis Incanha, hoofd van het Militair Bureau van het Presidentschap, leidde de militaire overname en kondigde aan dat de strijdkrachten volledige controle over het land hadden genomen. Militaire officieren richtten het "Hoge Militaire Commando voor het Herstel van Nationale Veiligheid en Openbare Orde" op en schortten alle politieke instellingen op. "We hebben de controle overgenomen om een plan van politici en buitenlandse figuren om verkiezingsresultaten te manipuleren te voorkomen," verklaarde een militaire commandant tijdens een televisie-aankondiging.

Het leger sloot de internationale grenzen, voerde een avondklok in en schortte het verkiezingsproces voor onbepaalde tijd op. Getuigen meldden aanhoudend geweervuur bij belangrijke overheidsgebouwen, waaronder het presidentiële paleis, het hoofdkwartier van de kiescommissie en het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat ongeveer een uur duurde.

Politieke context en achtergrond

Dit markeert de negende staatsgreep of poging daartoe in Guinee-Bissau sinds het land in 1974 onafhankelijk werd van Portugal. De West-Afrikaanse natie heeft door haar geschiedenis heen aanhoudende politieke instabiliteit gekend, waarbij de laatste succesvolle staatsgreep plaatsvond in 2012. Politieke volatiliteit wordt aangewakkerd door meerdere factoren, waaronder drugshandelnetwerken, militaire betrokkenheid bij politiek en zwakke democratische instellingen.

De staatsgreep vond plaats te midden van een fel betwiste presidentsverkiezing waarbij zowel zittend president Embaló als oppositiekandidaat Fernando Dias da Costa de overwinning opeisten. De verkiezing was al omstreden, waarbij Embaló de stemdatum herhaaldelijk uitstelde van het oorspronkelijke september-schema en twee grote oppositiepartijen uitsloot van deelname.

Internationale reactie

De Afrikaanse Unie veroordeelde onmiddellijk de militaire overname en eiste de onmiddellijke vrijlating van president Embaló en alle gearresteerde functionarissen. "Dit vertegenwoordigt een serieuze terugslag voor democratisch bestuur in West-Afrika," verklaarde een woordvoerder van de AU. De Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS) uitte bijzondere bezorgdheid over de timing en merkte op dat waarnemers net met beide presidentskandidaten hadden gesproken die hen hadden verzekerd dat ze de verkiezingsresultaten zouden accepteren.

Portugal, de voormalige koloniale macht, riep op tot kalmte en drong er bij alle partijen op aan geweld te vermijden. Het Portugese ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukte dat "de normale werking van instellingen moet worden hersteld zodat het proces van stemmentellen en bekendmaken van verkiezingsresultaten kan worden voltooid."

Regionale implicaties

De staatsgreep in Guinee-Bissau vertegenwoordigt een nieuwe uitdaging voor de democratische stabiliteit in West-Afrika, een regio die de afgelopen jaren meerdere militaire overnames heeft meegemaakt. Volgens regionale analisten benadrukt de militaire interventie de aanhoudende uitdagingen van democratische consolidatie in landen met sterke militaire tradities en zwakke burgerlijke instellingen.

De hoofdstad Bissau bleef grotendeels rustig na de staatsgreep, met soldaten die de straten patrouilleerden en gesloten bedrijven. Het leger heeft generaal Horta Nta Na Man aangesteld als overgangspresident, hoewel de internationale gemeenschap het nieuwe militaire regime niet heeft erkend.

Deze laatste politieke crisis in Guinee-Bissau onderstreept de kwetsbare aard van democratie in een land dat sinds de onafhankelijkheid worstelt met bestuursuitdagingen. De militaire interventie dreigt een natie die al kampt met economische moeilijkheden en aanhoudende veiligheidszorgen verder te destabiliseren.