President Madagaskar ontbindt parlement tijdens politieke crisis

Politieke onrust escaleert terwijl president land ontvlucht

Madagaskar verkeert in de ernstigste politieke crisis sinds jaren nadat president Andry Rajoelina het parlement heeft ontbonden terwijl hij het land ontvluchtte aan boord van een Frans militair vliegtuig. Deze dramatische ontwikkeling vindt plaats te midden van escalerende door jongeren geleide protesten die zijn uitgegroeid tot een volwaardige politieke opstand, waarbij militaire eenheden overlopen om zich bij demonstranten te voegen die het aftreden van de president eisen.

Constitutionele crisis verdiept zich

President Rajoelina kondigde de ontbinding van het lagerhuis aan via een decreet op zijn officiële Facebook-pagina, waarbij hij beweerde de Senaat te hebben geraadpleegd. Oppositieleider Siteny Randrianasoloniaiko verklaarde de zet echter onmiddellijk onwettig en vertelde aan Reuters: 'De voorzitter van de Nationale Vergadering is niet geraadpleegd over het decreet. Volgens onze grondslag heeft dit bevel geen rechtsgeldigheid.'

Militaire overlopers en groeiende onrust

De crisis bereikte een kritiek punt toen elite-eenheden van het leger, waaronder de CAPSAT-eenheid die eerder Rajoelina's machtsgreep in 2009 steunde, overliepen naar de protestbeweging. Op zondag beweerde de president dat er een staatsgreep gaande was toen soldaten zich aansloten bij demonstrerende jongeren. Maandagochtend hadden ook politie-eenheden zich bij de demonstranten aangesloten, waarbij de politiechef steun uitsprak voor het leger en de nationale gendarmerie.

Rajoelina ontvluchtte het land op zondag uit vrees voor zijn leven. In een late toespraak op Facebook bleef hij onverzettelijk en zei: 'Ik zal niet toestaan dat Madagaskar wordt vernietigd en ik roep iedereen op de grondwet te respecteren.' Hij ging niet in op eisen voor zijn aftreden.

Door jongeren geleide protesten veranderen politiek landschap

De huidige crisis begon eind september 2025 met door jongeren geleide demonstraties georganiseerd door groepen zoals "Leo Délestage" (Klaar met stroomuitval). Oorspronkelijk gericht op chronische water- en stroomtekorten die bewoners slechts 3 uur stroom per dag gaven, breidde de beweging zich snel uit met bredere grieven over corruptie, armoede en bestuurlijke mislukkingen.

Volgens Al Jazeera zijn sinds het begin van de protesten minstens 22 mensen gedood en meer dan 100 gewond geraakt. De demonstraties vertegenwoordigen de grootste anti-regeringsmobilisatie sinds Rajoelina meer dan een decennium geleden aan de macht kwam.

Internationale reactie en historische context

Frankrijk, de voormalige koloniale macht van Madagaskar, is bij de crisis betrokken geraakt, waarbij Rajoelina naar verluidt het land verliet aan boord van een Frans militair vliegtuig. De Franse president Emmanuel Macron heeft opgeroepen de constitutionele orde te handhaven.

Madagaskar, dat in 1960 onafhankelijk werd van Frankrijk, blijft een van de armste landen ter wereld. Rajoelina kwam voor het eerst aan de macht in 2009 via een door het leger gesteunde beweging die algemeen werd gekarakteriseerd als een staatsgreep. Zijn huidige termijn begon in 2019 na verkiezingsoverwinningen en hij werd herkozen in 2023.

De situatie blijft zeer onstabiel, waarbij de Nationale Vergadering reageerde op Rajoelina's ontbindingsdecreet door met 130-1 stemmen voor zijn afzetting te stemmen. Zoals een demonstrant tegen internationale media zei: 'We zijn moe van leven zonder basisvoorzieningen terwijl onze leiders zich verrijken. Dit gaat over onze toekomst en onze waardigheid.'