Rusland eist opheldering VS over hervatten kernproeven

Kernspanningen lopen op na Russische eis aan Washington

In een dramatische escalatie van kernspanningen heeft Rusland formeel opheldering geëist van de Verenigde Staten over "tegenstrijdige signalen" over het hervatten van kernwapentesten. Deze diplomatieke zet volgt op de aankondiging van oud-president Donald Trump vorige week dat de VS "onmiddellijk" kernproeven zou hervatten om gelijke tred te houden met andere kernmachten.

"Ik wil niet het enige land zijn dat niet test," verklaarde Trump in zijn controversiële verklaring die schokgolven door internationale veiligheidskringen heeft gestuurd.

Poetins reactie en nucleaire voorbereidingen

Russisch president Vladimir Poetin reageerde snel en gaf zijn ministerie van Defensie opdracht voorstellen voor te bereiden voor het uitvoeren van eigen kernproeven. "Als de VS of een ondertekenaar van het Kernstopverdrag kernproeven uitvoert, zou Rusland verplicht zijn wederkerige maatregelen te nemen," zei Poetin tegen zijn Veiligheidsraad, volgens rapportage van Al Jazeera.

De timing is bijzonder significant omdat geen van beide landen al decennia kernproeven heeft uitgevoerd. De VS testte voor het laatst in 1992, terwijl Rusland niet heeft getest sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991. Alleen Noord-Korea heeft in recente jaren kernproeven uitgevoerd.

Nieuwe wapensystemen en strategische positionering

Deze diplomatieke confrontatie valt samen met de aankondiging van Rusland van succesvolle tests van geavanceerde kernwapensystemen. Poetin onthulde dat Rusland de Poseidon kern-torpedo met succes heeft getest, een onderwater dronesysteem dat kernkoppen kan dragen en ontworpen is om vijandelijke verdediging te omzeilen.

"De Poseidon draagt een kernkop van 2 megaton - meer dan 150 keer krachtiger dan de atoombom op Hiroshima," volgens analyse van de New York Post. Het wapen zou in staat zijn radioactieve tsunami's van 500 meter hoog te genereren die kuststeden kunnen verwoesten.

Expertanalyse: Gevaarlijke escalatie

Veiligheidsdeskundigen waarschuwen dat de situatie een gevaarlijke escalatie van kernspanningen vertegenwoordigt. "Je moet de dreigingen serieus nemen en het kan uit de klauwen lopen," zegt defensiedeskundige Rob de Wijk. "Trump weet niet waar hij het over heeft, en Poetin maakt daar gebruik van en zet juist een aantal stappen vooruit. Dat is altijd gevaarlijk in tijden van crisis."

Volgens rapportage van CNN verduidelijkte Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov dat er nog geen beslissing is genomen en dat Rusland gebonden blijft aan zijn verplichtingen voor het kernstopverdrag. De voorbereiding voor testen alleen al vertegenwoordigt echter een significante verschuiving in nucleaire houding.

Bredere geopolitieke context

De kernspanningen vinden plaats tegen een achtergrond van verslechterende VS-Rusland relaties. Recente onderhandelingen tussen Trump en Poetin over Oekraïne bleven zonder resultaat en een geplande top in Boedapest werd geschrapt. Twee weken geleden legde de VS voor het eerst sinds Trump in januari aantrad sancties op tegen Russische oliemaatschappijen.

Bob Deen, Oost-Europa deskundige van het Instituut Clingendael, legt het strategische denken van Rusland uit: "Rusland wil het Westen eraan herinneren dat het een kernmacht is. Het land is bezorgd dat Europa en VS het Russische kernwapenarsenaal niet meer serieus nemen."

Deen voegt toe dat Poetin Europeanen en Amerikanen ook wil afschrikken om nog meer steun te geven aan Oekraïne, inclusief langeafstandsraketten zoals de Amerikaanse Tomahawks, en de mogelijke stationering van een Europese troepenmacht in Oekraïne.

Internationaal verdragsraamwerk

Het Kernstopverdrag (CTBT), ondertekend in 1996, is nooit in werking getreden omdat het ratificatie vereist door 44 aangewezen "kerncapabele staten". Volgens gegevens van de Arms Control Association hebben slechts 36 van de vereiste 44 Annex 2-landen het verdrag geratificeerd. De Verenigde Staten ondertekenden het CTBT in 1996 maar de Senaat weigerde in 1999 advies en toestemming te verlenen.

Rusland ratificeerde het verdrag in 2000 maar trok zijn ratificatie in 2023 in om de Amerikaanse houding te "spiegelen", hoewel het als ondertekenaar verplicht blijft niet in strijd met het doel van het verdrag te handelen.

Groeiende zorgen bij veiligheidsanalisten

Veiligheidsanalisten uiten diepe bezorgdheid over het potentieel voor een nieuwe kernwapenwedloop. "Zowel de Verenigde Staten als Rusland praten veel meer over hun kernwapenarsenalen en ze nemen ook stappen die de ander als bedreigend kan ervaren," zegt Deen.

De situatie is bijzonder alarmerend gezien beide landen 's werelds grootste kernarsenalen bezitten, met Rusland ongeveer 5.459 kernkoppen en de VS ongeveer 5.550, volgens recente schattingen.

Terwijl de diplomatieke patstelling voortduurt, kijkt de internationale gemeenschap gespannen toe, hopend dat koelere hoofden zullen zegevieren en een terugkeer naar het gevaarlijke kernproeftijdperk dat de wereld dacht decennia geleden achter zich te hebben gelaten, zullen voorkomen.