Leger neemt macht over in Madagaskar na wekenlange jeugdprotesten
Kolonel Michael Randrianirina is beëdigd als de nieuwe president van Madagaskar na een militaire machtsovername die voormalig leider Andry Rajoelina verdreef. De ceremonie vond plaats op 17 oktober 2025 bij het Hooggerechtshof in Antananarivo, wat een dramatische politieke verschuiving markeert in de eilandstaat na weken van massale door jongeren geleide protesten.
Van elitecommandant naar president
Randrianirina, een 48-jarige voormalig commandant van de elite CAPSAT-legereenheid, was eerder in 2023 gevangengezet voor vermeende muiterijplannen. Zijn opkomst naar de macht vertegenwoordigt een verbazingwekkende omkering van fortuin. 'Randrianirina is een heel onbekende man,' zei Afrika-correspondent Elles van Gelder. 'We weten dat zijn eenheid CAPSAT heet en dat hij langzaamaan een tegenstander is geworden van de gevluchte president van Madagaskar.'
De nieuwe leider vertelde AP dat de militaire machtsovername een stap was om 'verantwoordelijkheid te nemen als burger' en beloofde dat 'het land in oude glorie zal worden hersteld.' Hij heeft aangekondigd twee jaar te zullen regeren voordat verkiezingen volgen.
Door jongeren geleide revolutie
De politieke overgang werd veroorzaakt door drie weken van massale protesten geleid door Generation Z-activisten die gefrustreerd waren door armoede, corruptie en falende infrastructuur. De demonstraties begonnen vanwege chronische water- en elektriciteitstekorten maar escaleerden snel naar eisen voor regimeverandering.
'Eigenlijk heeft hij gebruikgemaakt van de protesten van Gen Z-jongeren die we in veel Afrikaanse landen zien,' legde van Gelder uit. 'Randrianirina zegt dat hij er is voor het volk en dat hij de macht alleen heeft gegrepen om een beter Madagaskar te bewerkstelligen.'
De protesten resulteerden in minstens 22 doden sinds 25 september, volgens Amnesty International, dat het 'onwettige en buitensporige geweld' door autoriteiten tegen vreedzame demonstranten veroordeelde.
Internationale veroordeling
De Verenigde Naties hebben de militaire machtsovername veroordeeld als 'ongrondwettelijk' en roepen op tot herstel van de rechtsstaat. Madagaskar is geschorst als lid van de Afrikaanse Unie na de machtswisseling.
VN-secretaris-generaal Antonio Guterres uitte zijn bezorgdheid over de situatie, terwijl internationale diplomaten de beëdigingsceremonie bijwoonden, wat complexe internationale reacties op de politieke overgang signaleert.
Economische crisis voedt onrust
Madagaskar blijft een van de armste landen ter wereld, waar 75% van de bevolking onder de armoedegrens van $2,15 per dag leeft. De economie van het land heeft sinds de onafhankelijkheid geworsteld, waarbij het BBP per hoofd van de bevolking sinds 1960 met 45% is gedaald.
Volgens RFI lijdt bijna de helft van de kinderen onder de vijf jaar aan ondervoeding, wat de ernstige humanitaire situatie benadrukt die de protesten aanwakkerde.
Politieke hervormingen aangekondigd
Randrianirina heeft onmiddellijk belangrijke instellingen ontbonden, waaronder het Hooggerechtshof en de kiescommissie, en heeft plannen aangekondigd voor een referendum over een nieuwe grondwet. 'Tegelijkertijd heeft hij wel direct belangrijke instellingen ontbonden, zoals het Hooggerechtshof en de kiescommissie,' merkte van Gelder op. 'Ook heeft hij gezegd dat er een referendum moet komen over een nieuwe grondwet. Wat hij precies met het land voor ogen heeft, blijft daarmee onduidelijk.'
De nieuwe president beloofde tijdens zijn beëdigingsceremonie uitgebreide hervormingen van administratieve, sociaal-economische en politieke systemen, volgens BBC-rapportage.
Regionaal patroon van jeugdactivisme
De protesten in Madagaskar maken deel uit van een breder patroon van Generation Z-activisme in heel Afrika en Azië. Soortgelijke door jongeren geleide bewegingen zijn recentelijk ontstaan in Kenia, Nepal en Marokko, gedreven door frustratie over corruptie, werkloosheid en bezuinigingsmaatregelen.
'Er is ook nog discussie of dit een staatsgreep was of niet,' observeerde van Gelder. 'De president is immers zelf het land ontvlucht, daarna heeft het parlement pas gezegd dat ze hem gingen afzetten en namen militairen het stokje over.'
Terwijl Madagaskar dit nieuwe politieke hoofdstuk ingaat, kijkt de wereld toe of de door het leger geleide overgang de betekenisvolle hervormingen zal brengen die door de jeugd van het land worden geëist, of het patroon zal volgen van andere Afrikaanse landen waar militaire machtsovernames geen blijvende verandering hebben opgeleverd.