Nederlands
English
Français
Deutsch
Español
Português
Academische Samenwerking of Medeplichtigheid? Europese Universiteiten Worstelen met Israëlische Banden
Op Europese campussen woedt een diepgaand ethisch debat over de deelname van Israël aan EU-onderzoeksprogramma's. Universiteiten en studentenorganisaties vragen zich steeds vaker af of voortgezette academische samenwerking moreel verantwoord is gezien de militaire acties van Israël in Gaza, wat leidt tot een lappendeken van boycots, schorsingen en protesten.
Meningsverschillen op EU-niveau over Onderzoeksfinanciering
In juli 2025 stelde de Europese Commissie voor om de deelname van Israël aan delen van Horizon Europe, het vlaggenschiponderzoeksprogramma van de EU van €95,5 miljard, op te schorten. De voorgestelde schorsing zou specifiek de Israëlische betrokkenheid bij de European Innovation Council Accelerator treffen, die startups financiert die dual-use technologieën ontwikkelen.
Sinds 2021 hebben Israëlische deelnemers €875,9 miljoen aan netto EU-bijdragen ontvangen via Horizon Europe. Het voorstel van de Commissie volgde op een rapport van de Europese Dienst voor Extern Optreden waarin werd geconcludeerd dat de acties van Israël in Gaza de mensenrechtenprincipes schenden.
Grassroots Druk en Universitaire Acties
De Universiteit van Ljubljana in Slovenië heeft een leidende positie ingenomen door op te roepen tot schorsing van de Israëlische deelname aan Horizon Europe en af te zien van projecten met Israëlische instellingen. Deze beslissing volgde op oproepen van meer dan 200 professoren en medewerkers.
Ook de Universiteit van Primorska kondigde aan geen nieuwe projecten met Israël aan te gaan. In België verwierp de Vlaamse Interuniversitaire Raad het voorstel van de Commissie als "symbolisch" en riep op tot schorsing van de hele EU-Israël Associatieovereenkomst.
Studentenactivisme en Institutionele Reacties
Studentenactivisme heeft een cruciale rol gespeeld, waarbij bezettingen en protesten aan Belgische universiteiten verschillende instellingen ertoe hebben aangezet de samenwerking met Israëlische partners op te schorten.
Verschillende Italiaanse universiteiten hebben de samenwerking met Israëlische instellingen opgeschort of verminderd. De Spaanse Universiteitenraad, die 76 instellingen vertegenwoordigt, kondigde aan alle overeenkomsten met Israëlische tegenhangers te zullen herzien.
Continentaal Verdeeldheid en Oppositie
Niet alle Europese landen steunen academische sancties. Duitsland, de naaste bondgenoot van Israël in Europa, blijft er ferm tegen gekant. Professor Walter Rosenthal betoogde dat schorsing van Israël uit Horizon Europe "academie en onderzoek in Israël aanzienlijk zou verzwakken".
Tsjechië en Hongarije hebben zich ook tegen dergelijke maatregelen verzet, wat de moeilijkheid voor Brussel onderstreept om een gemeenschappelijk Europees standpunt te vormen. Critici argumenteren dat academische sancties de academische vrijheid ondermijnen.
Breedere Implicaties voor EU-Israël Relaties
Het debat reikt verder dan de academische wereld en test de toewijding van de EU aan mensenrechtenprincipes. Met meer dan 62.000 slachtoffers in Gaza sinds oktober 2023 en een door de VN uitgeroepen hongersnood in Gaza-stad, groeit de druk op Europese instellingen om stelling te nemen.
