Verloren stuk computergeschiedenis teruggevonden en hersteld
In een opmerkelijke prestatie van digitale archeologie hebben computerhistorici met succes UNIX Versie 4 teruggehaald van een jaren-70 negen-sporen magnetische tape, waarmee de eerste versie van UNIX die ooit in de programmeertaal C is geschreven weer tot leven is gebracht. De hersteloperatie vertegenwoordigt een cruciale mijlpaal in de computergeschiedenis en bewaart wat experts 'een ontbrekende schakel' noemen in de evolutie van moderne besturingssystemen.
Het ontdekking- en herstelproces
De tape werd eerder dit jaar ontdekt tijdens een opslagruimte-opruiming aan de Kahlert School of Computing van de Universiteit van Utah. Professor Robert Ricci vond de vergeten tape, die decennialang in opslag had gelegen, mogelijk sinds de jaren 70 toen deze werd gebruikt door Martin Newell, de maker van het beroemde Utah Teapot 3D-model.
Software-curator Al Kossow van het Computer History Museum leidde de hersteloperatie met gespecialiseerde tools. 'Deze tape had een redelijke kans om herstelbaar te zijn,' had Kossow voorspeld toen de ontdekking in november 2025 voor het eerst werd aangekondigd. Zijn optimisme bleek terecht toen het team, met behulp van het readtape-programma ontwikkeld door het museum's Len Shustek, de data succesvol wist te extraheren door ruwe magnetische fluxvariaties te bemonsteren in plaats van geprocesseerde digitale data direct te lezen.
Het herstelproces was opmerkelijk succesvol, waarbij slechts twee blokken reconstructie nodig hadden. De resulterende bestanden, nu beschikbaar op het Internet Archive, bevatten een enorm bestand van 1,6 gigabyte dat is gemaakt van een tape die oorspronkelijk slechts ongeveer 40 MB data bevatte.
Historisch belang van UNIX V4
UNIX V4, uitgebracht in november 1973, vertegenwoordigt een keerpunt in de computergeschiedenis. Het was de eerste versie waarin een groot deel van de kernel werd herschreven in C in plaats van assembleertaal, wat een cruciale evolutionaire stap markeerde die het besturingssysteem draagbaarder en toegankelijker maakte.
'Dit is als het vinden van een ontbrekend hoofdstuk in de geschiedenis van de computer,' zei een historicus die bekend is met het project. De versie bevat ongeveer 55.000 regels code, met ongeveer 25.000 regels geschreven in C en minder dan 1.000 regels commentaar - een bewijs van de programmeerstijl van UNIX-makers Ken Thompson en Dennis Ritchie.
Het besturingssysteem was specifiek ontworpen voor de high-end PDP-11/45 minicomputer en vertegenwoordigt wat experts 'Ancient UNIX' noemen - vroege releases van de Unix-codebase vóór Unix System III. Zoals opgemerkt in Wikipedia's Research Unix-entry, vormden deze vroege versies de basis voor alle moderne Unix-systemen.
Geschiedenis draaien: hoe UNIX V4 vandaag te ervaren
Dankzij de hersteloperatie kan nu iedereen UNIX V4 draaien met behulp van de SimH-emulator. Angelo Papenhoff heeft een bewerkte versie met instructies gemaakt, terwijl op Reddit gebruiker 'drop_table_allusers' eenvoudige richtlijnen gaf: 'In de map waar je alle Unix v4-bestanden hebt gedownload, start je de SimH pdp-11 executable en geef je de boot.ini uit de Unix v4-bestanden als parameter door. Druk dan op 'k', typ 'unix', druk op enter en het systeem start op...'
Het besturingssysteem is opmerkelijk klein naar moderne maatstaven - de kernel is slechts ongeveer 27 kB code. Ter vergelijking: moderne Linux-kernels kunnen honderden megabytes groot zijn. Deze kleine omvang weerspiegelt UNIX's oorsprong als wat Thompson en Ritchie 'een snelle hack' noemden om een ruimtereissimulatiespel te draaien op een overgebleven PDP-7 computer bij Bell Labs.
Het UNIX-erfgoed en moderne relevantie
De hersteloperatie van UNIX V4 biedt waardevol inzicht in de ontwerpbeslissingen die de moderne computer hebben gevormd. Veel conventies die vandaag willekeurig lijken - zoals de splitsing tussen /bin en /usr/bin mappen - ontstonden uit praktische beperkingen van vroege hardware. Zoals Rob Landley uitlegde in zijn beroemde e-mail uit 2010 over de bin, sbin, usr/bin, usr/sbin splitsing, werden deze beslissingen gedreven door de beperkingen van het hebben van slechts 1,5 MB harde schijven.
Tegenwoordig is UNIX's invloed overal - van macOS en Linux tot Android en talloze serversystemen. De hersteloperatie van V4 stelt onderzoekers in staat het exacte moment te bestuderen waarop UNIX begon met de overgang van assembleertaal naar C, een verandering die uiteindelijk het besturingssysteem draagbaar maakte over verschillende hardwareplatforms.
'Dit gaat niet alleen over nostalgie,' merkte een softwarepreservatie-expert op. 'Het begrijpen van deze vroege ontwerpbeslissingen helpt ons te waarderen waarom moderne systemen werken zoals ze doen, en onthult soms elegante oplossingen voor problemen die we vandaag nog steeds tegenkomen.'
Het succesvolle herstel volgt op andere recente UNIX-preservatie-inspanningen, waaronder de reconstructie van UNIX V2 eerder in 2025 en het eerdere herstel van de Zeroth Edition uit 1969. Elke ontdekking voegt een nieuw stuk toe aan de puzzel van hoe moderne computertechnologie is geëvolueerd vanuit deze bescheiden beginjaren.