Voormalig Bangladesh-leider veroordeeld tot doodstraf voor protestonderdrukking
In een baanbrekend vonnis dat schokgolven door Zuid-Azië heeft gestuurd, is de voormalige premier van Bangladesh Sheikh Hasina veroordeeld tot de doodstraf voor misdaden tegen de menselijkheid in verband met haar rol bij de gewelddadige onderdrukking van studentenprotesten vorig jaar. De 78-jarige leider, die Bangladesh 15 jaar regeerde tot haar aftreden in 2024, werd op 17 november 2025 bij verstek veroordeeld door het Internationale Straftribunaal in Dhaka.
Dodelijke onderdrukking en VN-rapport
De veroordeling volgt op Hasina's vermeende rol bij het bevel geven aan veiligheidstroepen om dodelijk geweld te gebruiken tegen demonstranten tijdens wat bekend werd als de Juli-revolutie van 2024. Volgens schattingen van de Verenigde Naties werden tussen de 800 en 1400 mensen gedood tijdens de regeringsonderdrukking, waarbij de meeste slachtoffers werden neergeschoten door veiligheidstroepen. De protesten begonnen als vreedzame demonstraties tegen overheidsquotaregelingen maar escaleerden tot landelijke eisen voor Hasina's aftreden nadat veiligheidstroepen het vuur openden op studentendemonstranten.
"Dit vonnis werd zowel binnen als buiten de rechtszaal verwelkomd met gejuich," meldde Devi Boerema, correspondent voor Zuid-Azië. "Voor de families van de slachtoffers brengt het een gevoel van gerechtigheid."
Gelekte audio en bewijs
De zaak van het Openbaar Ministerie steunde zwaar op een uitgelekt telefoongesprek waarin Hasina te horen was tegen een onbekende persoon dat ze veiligheidstroepen had bevolen "dodelijke wapens" te gebruiken tegen demonstranten. Ze zou hebben gezegd dat troepen moesten schieten "waar ze de demonstranten ook zullen vinden." Dit audiobewijs, voor het eerst gerapporteerd door NOS in juli 2025, bleek cruciaal bij het vaststellen van haar directe betrokkenheid bij het bevel geven tot de onderdrukking.
Politieke gevolgen en regionale spanningen
Hasina, die sinds augustus 2024 in zelfopgelegde ballingschap in New Delhi leeft, verwierp het vonnis onmiddellijk als "partijdig en politiek gemotiveerd." In een verklaring vanuit India beweerde ze dat ze "de controle over de situatie" had verloren tijdens de protesten, maar ontkende elke van tevoren geplande aanval op burgers.
Het vonnis heeft aanzienlijke diplomatieke spanningen gecreëerd tussen Bangladesh en India. CNN rapporteerde dat de interim-regering van Bangladesh herhaaldelijk om uitlevering van Hasina heeft verzocht, maar India heeft geweigerd haar politieke bondgenoot uit te leveren. "De kans dat India een trouwe bondgenoot uitlevert wetende dat de doodstraf wacht is zeer klein," merkte correspondent Boerema op.
Andere veroordelingen en veiligheidszorgen
Het tribunaal veroordeelde ook voormalig minister van Binnenlandse Zaken Asaduzzaman Khan Kamal bij verstek tot de doodstraf, terwijl voormalig politiechef Chowdhury Abdullah Al-Mamun een gevangenisstraf van vijf jaar kreeg na samenwerking met onderzoekers. De rechter legde uit dat hoewel Al-Mamun het geweld had gefaciliteerd, zijn samenwerking met de rechtbank verzachtende omstandigheden vormde.
De veiligheid blijft strak in heel Bangladesh aangezien aanhangers van Hasina hebben gezworen te protesteren tegen het vonnis. Newsweek rapporteerde dat haar Awami League-partij opriep tot landelijke protesten, wat leidde tot veiligheidsmaatregelen inclusief "schiet-op-zicht" bevelen tegen brandstichters. Het overwegend islamitische land van 170 miljoen mensen bereidt zich voor op mogelijke politieke chaos voorafgaand aan nationale verkiezingen gepland voor februari 2026.
Historische context en tribunaal oorsprong
Ironisch genoeg werd het Internationale Straftribunaal dat Hasina veroordeelde oorspronkelijk opgericht door haar eigen regering in 2010 om oorlogsmisdaden te vervolgen die werden gepleegd tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van Bangladesh. De rechtbank richt zich nu op de leider die haar creëerde, wat een dramatische omkering markeert in het politieke landschap van Bangladesh.
Het vonnis vertegenwoordigt een belangrijk moment in de turbulente politieke geschiedenis van Bangladesh en roept belangrijke vragen op over verantwoordelijkheid voor staatsgeweld en de toekomst van democratie in de Zuid-Aziatische natie.