Controversiële Grondwetswijziging in Slowakije
In een baanbrekende beslissing die schokgolven door de Europese Unie heeft gestuurd, heeft het Slowaakse parlement een grondwetswijziging goedgekeurd die de rechten van lhbti'ers aanzienlijk beperkt en nationale soevereiniteit boven EU-recht stelt in kwesties van "nationale identiteit." De omstreden wetgeving passeerde met precies de vereiste 90 stemmen van de 150, na meerdere vertragingen vanwege onzekerheid over steunniveaus.
Omstreden Bepalingen
Het nieuwe constitutionele kader erkent slechts twee geslachten—man en vrouw—waardoor intersekse personen effectief van juridische erkenning worden uitgesloten. Het maakt adoptie bijna onmogelijk voor lhbti'ers door te eisen dat wensouders getrouwd zijn, terwijl het huwelijk uitsluitend wordt gedefinieerd als "een unieke verbintenis tussen een man en een vrouw." De wijziging verbiedt ook draagmoederschap, beperkt de toegang tot abortuszorg en verplicht ouderlijke toestemming voor seksuele voorlichting op scholen.
Premier Robert Fico, een pro-Russische populist die zijn derde termijn dient, beschreef de wijziging als een "dam tegen progressieve stromingen." "Vandaag heeft een keerpunt betekend voor onze nationale soevereiniteit en traditionele waarden," verklaarde Fico na de stemming.
EU-rechtssuprematie Uitgedaagd
Het meest controversiële aspect betreft de verklaring dat Slowaaks recht voorrang heeft op EU-recht in zaken die betrekking hebben op "nationale identiteit," inclusief familie- en gendergerelateerde kwesties. Dit druist rechtstreeks in tegen het fundamentele EU-principe van de suprematie van Europees recht, wat zorgen oproept over mogelijke juridische conflicten.
Michael O'Flaherty, Commissaris voor de Mensenrechten bij de Raad van Europa, waarschuwde dat de wijziging "de realiteit van trans- en intersekse personen ontkent en mensenrechtengaranties in gevaar brengt." Juridische experts suggereren dat deze stap de toetreding van Slowakije tot de EU had kunnen voorkomen als deze tijdens de onderhandelingen van kracht was geweest.
Internationale Verontwaardiging
Amnesty International veroordeelde de beslissing en stelde dat Slowakije ervoor heeft gekozen het voorbeeld te volgen van landen zoals Hongarije, waar vergelijkbaar beleid heeft geleid tot uitholling van mensenrechten. De organisatie had eerder campagne gevoerd tegen de voorgestelde wijzigingen, met bezorgdheid over democratische terugval.
De stemming vindt plaats te midden van groeiende spanningen tussen Slowakije en EU-instellingen. Onder leiding van Fico heeft het land anticorruptiemaatregelen teruggedraaid, de publieke omroep ontmanteld en organisatorische vrijheden beperkt—waardoor een recente wetswijziging de bijnaam "Russische wet" kreeg vanwege de gelijkenis met Russische wetgeving die NGO's viseert.
De afgelopen weken zijn er protesten uitgebroken in heel Slowakije, aanvankelijk gericht op bezuinigingsmaatregelen maar steeds meer op de pro-Russische oriëntatie en mensenrechtenbeleid van de regering. De grondwetswijziging vertegenwoordigt de laatste escalatie in Fico's voortdurende confrontatie met Europese instellingen.