Hooggerechtshof blokkeert Trumps inzet Nationale Garde in Chicago

Grote juridische tegenslag voor Trump-regering

In een belangrijke uitspraak die de grenzen van presidentiële macht test, heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof een poging van oud-president Donald Trump geblokkeerd om Nationale Garde-troepen naar Chicago te sturen. De beslissing van het hof, eind december 2025 uitgebracht, vertegenwoordigt een grote juridische nederlaag voor de Trump-regering en bevestigt het gezag van deelstaats- en lokale overheden over binnenlandse militaire inzet.

De ongetekende drie pagina's tellende order van het hoogste gerechtshof van het land stelde vast dat de regering 'geen wettelijke bevoegdheid heeft kunnen identificeren die het leger toestaat wetten uit te voeren in Illinois.' Dit markeert de tweede nederlaag van de regering voor het hof in slechts vier dagen, wat de voortdurende spanningen tussen uitvoerende macht en gerechtelijk toezicht benadrukt.

De juridische strijd over federale macht

De zaak draaide om Trumps poging om ongeveer 300 Nationale Garde-leden naar Chicago te sturen, verwijzend naar criminaliteitsbestrijding en immigratiehandhavingsbehoeften. De regering argumenteerde dat federale agenten bescherming nodig hadden tegen wat zij beschreven als 'potentieel dodelijke aanvallen' bij Immigration and Customs Enforcement (ICE)-faciliteiten.

Het Hooggerechtshof bepaalde echter dat de term 'reguliere strijdkrachten' in de federale wet waarschijnlijk verwijst naar het staande leger, niet naar federale agenten zoals ICE. Fundamenteler stelden de rechters dat de presidentiële bevoegdheid om de Nationale Garde te federaliseren zich niet uitstrekt tot het beschermen van immigratiehandhavingspersoneel in deze context.

Burgemeester Brandon Johnson van Chicago verwelkomde de beslissing en zei: 'Deze uitspraak bevestigt wat we altijd hebben gezegd - Chicago is geen wetteloze stad, en we hebben geen militaire interventie nodig om onze gemeenschappen veilig te houden.' Gouverneur JB Pritzker van Illinois echode dit sentiment en benadrukte dat 'de Nationale Garde niet als politiek instrument mag worden gebruikt tegen steden die het oneens zijn met federaal immigratiebeleid.'

Conservatieve rechters verdeeld

In een opmerkelijke splitsing onder conservatieve rechters telde de beslissing van het hof drie tegenstemmers: rechters Samuel Alito, Clarence Thomas en Neil Gorsuch. Rechter Alito betoogde in zijn afwijkende mening dat 'het beschermen van federale agenten tegen potentieel dodelijke aanvallen niet mag worden gedwarsboomd' door juridische techniciteiten.

Andere conservatieve rechters die door Trump zijn benoemd - waaronder Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett - sloten zich echter aan bij de meerderheid in het afwijzen van de inzet. Juridische analisten merken op dat deze verdeeldheid suggereert dat zelfs door Trump benoemde rechters bereid zijn uitvoerende overreach te beteugelen als het gaat om binnenlandse militaire inzet.

De uitspraak laat de mogelijkheid open dat Trump nog steeds de Insurrection Act van 1807 kan inroepen, die bredere presidentiële bevoegdheid biedt om troepen binnenlands in te zetten. Dit zou echter het uitroepen van een opstand vereisen - een veel hogere juridische drempel die de regering tot nu toe niet heeft willen nemen.

Criminaliteitsstatistieken vertellen een ander verhaal

De beslissing van het Hooggerechtshof komt te midden van tegenstrijdige verhalen over criminaliteit in Chicago. Volgens gegevens van het Chicago Police Department heeft de stad in 2025 aanzienlijke criminaliteitsdalingen ervaren:

• Moorden 33% lager vergeleken met 2024
• Schietpartijen met 38% verminderd
• Algehele geweldsmisdrijven met 21,6% gedaald
• Overvallen 31,9% lager
• Voertuigkaping met 49% verminderd

Het bestuur van burgemeester Johnson schrijft deze verbeteringen toe aan uitgebreide veiligheidsstrategieën die onder meer het verdubbelen van geestelijke gezondheidsprofessionals voor crisissituaties, het uitbreiden van zomerwerkgelegenheid voor jongeren met 47% en het versterken van partnerschappen tussen politie en gemeenschapsgeweldinterventiegroepen omvatten.

FBI-gegevens compliceren Trumps verhaal verder. Volgens recente analyse is het geweldsmisdrijfpercentage van Chicago van 540 per 100.000 inwoners eigenlijk lager dan dat van verschillende andere grote steden, waaronder New York (671) en Los Angeles (728). Houston voert de lijst aan met 1.148 geweldsmisdrijven per 100.000 inwoners.

Bredere implicaties voor presidentiële macht

Deze uitspraak stelt belangrijke juridische precedenten vast die waarschijnlijk toekomstige presidentiële pogingen om militaire strijdkrachten binnenlands in te zetten zullen beperken. Zoals opgemerkt door SCOTUSblog-analyse, zal de beslissing 'waarschijnlijk het voor de regering moeilijker maken om Nationale Garde-troepen in andere steden zoals Portland in te zetten met dezelfde juridische rechtvaardiging.'

De zaak benadrukt ook de complexe duale controle-structuur van de Nationale Garde, die opereert onder zowel deelstaats- als federaal gezag. Normaal gesproken controleren gouverneurs Nationale Garde-eenheden binnen hun staten, tenzij ze worden gefederaliseerd voor specifieke missies.

Trump had eerder Nationale Garde-troepen ingezet in andere progressieve, overwegend Democratische steden, waaronder Washington DC, Portland en New Orleans - locaties met significante protesten tegen zijn immigratiebeleid. Zoals het Hooggerechtshof echter in zijn uitspraak opmerkte, hadden die inzetten 'geen noemenswaardig effect op criminaliteitsstatistieken in die steden.'

Wat komt er nu?

Hoewel deze uitspraak een belangrijke overwinning vertegenwoordigt voor Chicago- en Illinois-functionarissen, waarschuwen juridische experts dat de strijd mogelijk nog niet voorbij is. De beslissing van het hof merkte specifiek op dat Trump mogelijk in een later stadium zou kunnen zegevieren als hij 'beter aannemelijk maakt dat de inzet van de Garde echt nodig is.'

Voorlopig versterkt de uitspraak constitutionele principes van federalisme en scheiding der machten. Het stuurt een duidelijk signaal dat zelfs met een conservatieve meerderheid in het hof (zes van de negen rechters werden benoemd door Republikeinse presidenten) er grenzen zijn aan uitvoerende macht als het gaat om binnenlandse militaire inzet.

De beslissing heeft ook onmiddellijke praktische implicaties: Chicago zal zijn uitgebreide veiligheidsstrategieën blijven implementeren zonder militaire interventie, terwijl de Trump-regering zijn benadering van immigratiehandhaving in steden die zich verzetten tegen federaal beleid moet heroverwegen.