Victoria sluit eerste Australische verdrag met inheemse bevolking

Historisch verdrag ondertekend in Victoria

In een historisch moment voor de Australische geschiedenis heeft de deelstaat Victoria het allereerste officiële verdrag van het land met inheemse volkeren ondertekend. De bindende overeenkomst werd op 12 november 2025 als wet bekrachtigd, na bijna een decennium van overleg en onderhandelingen tussen de Victoriaanse regering en inheemse leiders. De ondertekeningsceremonie vond plaats in Government House in Melbourne, waar premier Jacinta Allan het beschreef als 'een nieuw hoofdstuk in het verhaal van onze staat'.

Wat het verdrag inhoudt

Het verdrag, dat op 12 december 2025 van kracht wordt, bevat formele excuses aan de inheemse bevolking en richt Gellung Warl op - een permanent vertegenwoordigend orgaan dat de Victoriaanse regering zal adviseren over beslissingen die Aboriginal-gemeenschappen aangaan. De overeenkomst geeft inheemse mensen meer zeggenschap in cruciale gebieden zoals gezondheidszorg, huisvesting, onderwijs en culturele praktijken. 'Wanneer mensen daadwerkelijk kunnen meepraten over beslissingen die hun leven beïnvloeden, verbeteren hun vooruitzichten en wordt onze staat rechtvaardiger,' verklaarde premier Allan tijdens de ceremonie.

Australische historische context

Australië loopt aanzienlijk achter op andere voormalige Britse koloniën bij het sluiten van verdragen met inheemse volkeren. In tegenstelling tot de Verenigde Staten, Canada en Nieuw-Zeeland heeft Australië nooit een verdrag gesloten met zijn oorspronkelijke bewoners. Het continent werd in 1788 geclaimd als Britse strafkolonie, wat leidde tot eeuwen van verdrijving, geweld en systematische discriminatie tegen Aboriginal- en Straat Torres-bevolking. Tot de jaren 70 was een 'Wit Australië'-beleid van kracht en werden inheemse kinderen systematisch bij hun families weggehaald in wat bekend werd als de Gestolen Generaties.

Tegenwoordig scoren Australië's ongeveer één miljoen Aboriginal- en Straat Torres-bevolking nog steeds onder het nationale gemiddelde op bijna alle sociaaleconomische indicatoren, waaronder levensverwachting, onderwijsprestaties en werkgelegenheidscijfers.

Juridische en politieke betekenis

Volgens een hoogleraar recht aan de Universiteit van New South Wales vertegenwoordigt het verdrag een cruciale erkenning van het recht van inheemse volkeren op zelfbeschikking. 'Dit moment zal de gesprekken over verdragen in de rest van het land beïnvloeden,' vertelde hij aan Reuters.

De verdragsonderhandelingen in Victoria begonnen in 2016 met de oprichting van de First Peoples' Assembly, een onafhankelijk en democratisch gekozen orgaan dat Traditionele Eigenaren en Aboriginal- en Straat Torres-bevolking vertegenwoordigt. De covoorzitters van de Assembly, Ngarra Murray en Rueben Berg, sloten zich bij premier Allan aan bij het ondertekenen van de historische overeenkomst.

Contrast met nationaal referendum

Dit succes op deelstaatniveau staat in schril contrast met het mislukte nationale referendum van 2023, waar bijna 60% van de Australiërs tegen de oprichting van een Inheemse Stem in het parlement via de grondwet stemde. Dat referendum zou Aboriginal- en Straat Torres-bevolking hebben erkend als Australië's oorspronkelijke bewoners en een grondwettelijk adviesorgaan hebben gecreëerd. De nederlaag was bijzonder pijnlijk voor inheemse gemeenschappen, die al generaties lang pleitten voor grondwettelijke erkenning.

Rueben Berg, covoorzitter van de First Peoples' Assembly, benadrukte de permanentie van de verdragsprestatie: 'Deze woorden zullen niet verdwijnen' nu de overeenkomst in wetgeving is vastgelegd.

Toekomstige implicaties

Het Victoriaanse verdrag creëert een kader dat als model kan dienen voor andere Australische staten en territoria. Het richt niet alleen het permanente vertegenwoordigende orgaan Gellung Warl op (wat 'punt van de speer' betekent in de Gunaikurnai-taal), maar stelt ook verantwoordingsmechanismen in en zet het waarheidsvertellende werk voort dat door de Yoorrook Justice Commission is begonnen.

Hoewel de coalitie-oppositie heeft gezworen het verdrag in te trekken als ze in 2026 wordt gekozen, vertegenwoordigt de wetgeving een significante stap richting verzoening waarvan velen hopen dat het vergelijkbare vooruitgang landelijk zal inspireren. De ondertekening van het verdrag is door de mensenrechtenchef van de Verenigde Naties omschreven als 'historisch' en markeert Victoria als de eerste Australische rechtsgebied dat deze mijlpaal bereikt in de vaak problematische relatie van de natie met zijn Eerste Volkeren.