Kamikazedrones jagen Malinezen angst aan in conflict

Burgelijke drones omgebouwd tot wapens in Mali

In de uitgestrekte woestijnen van Mali is een nieuw en angstaanjagend wapen opgedoken dat de aard van het conflict in het land verandert. Rebellengroepen en terreurorganisaties veranderen steeds vaker commercieel beschikbare civiele drones in dodelijke kamikazewapens, wat ongekende angst veroorzaakt onder zowel burgers als veiligheidstroepen.

De dronerevolutie in West-Afrika

Geïnspireerd door drone-oorlogsvoering in conflicten van Oekraïne tot het Midden-Oosten, hebben gewapende groepen in heel Mali deze technologie omarmd met verwoestende gevolgen. 'Terroristen gebruiken kamikazedrones om het leger of burgers aan te vallen,' zegt dronedeskundige Moussa Diarra vanuit zijn kantoor in Kati, een garnizoensstad die uitkijkt over de hoofdstad Bamako. 'Ze hebben geen geavanceerde apparatuur nodig - een simpele civiele drone is genoeg. Ze passen gewoon wat gegevens aan, zoals de kracht van de propellers en de maximale vlieghoogte, en dan bevestigen ze een explosief aan de onderkant.'

De trend is de afgelopen twee jaar drastisch geëscaleerd, waarbij Burkina Faso sinds februari 2025 alleen al meer dan een dozijn kamikazedrone-aanvallen heeft gemeld. Volgens een recente analyse passen terreurgroepen in Mali, Burkina Faso en Niger commercieel beschikbare drones aan om zelfmoordaanslagen uit te voeren en geïmproviseerde explosieven op militaire posities te droppen.

Meerdere actoren, meerdere dreigingen

De drone-proliferatie omvat meerdere actoren in het complexe conflictlandschap van Mali. Het Malinese leger, dat samenwerkt met Russische huurlingen van het Africa Corps (voorheen de Wagner Groep), bezit ongeveer twintig drones van de Turkse fabrikant Baykar. 'Turkije domineert hier de dronemarkt,' zegt Ulf Laessing, hoofd Sahel van de Konrad Adenauer Stiftung. 'Het is vrij logisch dat ze ook de Sahel hebben bereikt. Drones hebben weinig onderhoud nodig en daarmee kan het leger meer zicht krijgen op uitgestrekte gebieden.'

Ondertussen hebben jihadistische groepen gelieerd aan al-Qaida en de Islamitische Staat wat experts noemen 'een nieuw niveau van operationeel vermogen' bereikt met drones. De Toeareg-rebellenbeweging Front de Libération de l'Azawad (FLA) gebruikt de technologie ook. 'Je kan nergens meer oorlog voeren zonder drones,' zegt FLA-woordvoerder Mohamed Elmaouloud Ramadane. 'We hebben mensen die weten hoe je met explosieven kamikazedrones kan maken.'

Burgerdoden en doelwituitdagingen

De verspreiding van verweaponiseerde drones roept serieuze zorgen op over burgerdoden. 'Maar hoe weten ze wie ze raken als ze mensen in de woestijn naast een pickup zien?' vraagt Laessing zich hardop af. 'Zijn ze echt zeker dat dit soldaten zijn? Of misschien zijn het terroristen? Hetzelfde geldt voor het Malinese leger. Het risico op burgerslachtoffers is door drones absoluut groter.'

Mensenrechtenorganisaties hebben het Malinese leger en zijn Russische partners beschuldigd van slachtpartijen waarbij honderden burgers zijn omgekomen. Ondertussen verspreiden jihadistische groepen zich als een olievlek over de Sahel, waarbij de regio nu wordt gekwalificeerd als het 'wereldwijde centrum van terreur' volgens recente rapporten.

Geopolitieke dimensies

Het drone-conflict weerspiegelt bredere geopolitieke verschuivingen in de regio. De militaire regering van Mali, die in 2021 via een dubbele staatsgreep aan de macht kwam, is verschoven van Franse naar Russische steun. De Wagner Groep heeft zijn terugtrekking aangekondigd uit Mali, maar de Russische paramilitaire aanwezigheid gaat door via het Africa Corps, een door het Kremlin gecontroleerde groep die als veiligheidsadviseurs blijft.

Turkije heeft ook zijn invloed uitgebreid, waarbij Baykar zijn dronetechnologie toonde op de eerste Bamako Expo Fair (BAMEX'25) in Mali. Afrika vertegenwoordigt een van de snelst groeiende markten van Baykar, waarbij talrijke landen Turkse dronetechnologie voor veiligheidsbehoeften hebben aangenomen.

De menselijke kosten

Voor gewone Malinezen betekent de drone-proliferatie leven in constante angst. De technologie maakt aanvallen vanuit onverwachte richtingen mogelijk en maakt traditionele veiligheidsmaatregelen minder effectief. Zoals een veiligheidsanalist opmerkte: 'Deze kleine, gemakkelijk te verbergen drones maken gebruik van de poreuze grenzen van de regio en beperkte grensoverschrijdende samenwerking, waardoor militanten ze goedkoop kunnen verwerven voor aanpassing.'

De situatie is zo nijpend geworden dat experts waarschuwen dat de tien jaar durende oorlog in Mali nog gevaarlijker en dodelijker kan worden. Met geweld en burgerslachtoffers die al aanzienlijk zijn toegenomen sinds de militaire regering aan de macht kwam, vertegenwoordigt de verweaponisering van drones een gevaarlijk nieuw hoofdstuk in de voortdurende tragedie van Mali.