Paus Leo XIV's eerste kerstmis roept op tot compassie

Paus Leo XIV houdt krachtige kerstboodschap over armoede en migratie

In zijn eerste kerstnachtmis als paus sprak Paus Leo XIV een indringende boodschap uit tot duizenden gelovigen in de Sint-Pietersbasiliek, waarbij hij benadrukte dat 'het weigeren van armen betekent dat je God weigert' en opriep tot meer compassie voor migranten en mensen in armoede. De pas gekozen paus, die op 8 mei 2025 het leiderschap van de Katholieke Kerk overnam, gebruikte de traditionele kerstviering om zijn inzet voor sociale rechtvaardigheid te versterken, een thema dat zijn vroege pontificaat kenmerkt.

Historische eerste kerstmis

Ongeveer 6.000 gelovigen vulden de historische basiliek voor de middernachtmis, terwijl nog eens 5.000 de stromende regen trotseerden om de dienst op grote schermen op het Sint-Pietersplein te volgen. De 70-jarige, in Amerika geboren paus, geboren als Robert Francis Prevost, erkende de uitdagende weersomstandigheden en bedankte de aanwezigen 'zelfs met dit weer', waarbij hij opmerkte dat de basiliek 'helaas niet groot genoeg' was om iedereen te kunnen ontvangen.

Voortbouwend op het kerstverhaal waarin Jezus in een stal werd geboren omdat er geen plaats was in de herberg, legde Paus Leo een direct verband tussen bijbelse leringen en hedendaagse sociale kwesties. 'Het verhaal van Christus' geboorte in een kribbe moet christenen eraan herinneren dat het weigeren om armen en vreemdelingen te helpen gelijkstaat aan het afwijzen van God,' verklaarde hij tijdens zijn preek.

Continuïteit in sociale rechtvaardigheid

Sinds zijn verkiezing eerder dit jaar heeft Paus Leo XIV consequent aandacht gevraagd voor de zorg voor migranten en armen. In oktober publiceerde hij zijn eerste belangrijke pauselijke document, de Apostolische Exhortatie 'Dilexi te' (Ik heb u liefgehad), waarin hij wereldwijde economische ongelijkheid sterk bekritiseerde als een 'dictatuur' en de inzet van de Kerk voor de ondersteuning van migranten bevestigde. Het document, oorspronkelijk voorbereid door zijn voorganger Paus Franciscus, verwerpt theorieën dat vrije markten alleen armoede zullen oplossen en benadrukt dat zorg voor de armen niet-onderhandelbaar is.

Tijdens zijn kerstavondtoespraak keerde de paus terug naar deze thema's en sprak over een 'verstoorde economie' die mensen behandelt 'als handelswaar'. Vaticaanwaarnemers merken op dat deze continuïteit met de sociale rechtvaardigheidsagenda van Paus Franciscus werd verwacht, gezien Leo's achtergrond als missionaris in Peru en zijn werk met gemarginaliseerde gemeenschappen.

Eerste Urbi et Orbi-zegening

Later op Eerste Kerstdag zou Paus Leo zijn eerste 'Urbi et Orbi' (aan de stad en de wereld) zegen uitspreken vanaf het centrale balkon van de Sint-Pietersbasiliek. Deze traditionele kerstdagtoespraak aan de gelovigen op het plein, wereldwijd uitgezonden, zou tienduizenden pelgrims trekken. De zegen vertegenwoordigt een van de belangrijkste momenten in de pauselijke kalender, waarbij de paus zijn boodschap van vrede en welwillendheid aan katholieken wereldwijd overbrengt.

De overgang van Paus Franciscus, die op 21 april 2025 overleed, naar Paus Leo XIV is gekenmerkt door continuïteit in sociale leer. Als eerste paus geboren in de Verenigde Staten en de tweede uit de Amerika's, brengt Leo een uniek perspectief mee, gevormd door zijn missionariswerk in Latijns-Amerika en zijn augustijnse achtergrond.

Reacties en betekenis

De kerstboodschap van de paus is uitgebreid behandeld door internationale media, waarbij Reuters zijn nadruk op armoedebestrijding als fundamentele religieuze verplichting benadrukte. Katholieke leiders prezen de duidelijkheid en morele kracht van de boodschap, terwijl sommige conservatieve groepen zich zorgen uitten over de voortdurende focus op economische en migratiekwesties.

Volgens Vaticaanse documenten heeft Paus Leo migranten eerder beschreven als 'missionarissen van hoop' en hun rol benadrukt bij het revitaliseren van kerkelijke gemeenschappen. Zijn kerstboodschap versterkt deze visie en verbindt traditionele christelijke naastenliefde met hedendaagse mondiale uitdagingen.

De kerstvieringen vinden plaats in een tijd waarin de Katholieke Kerk tal van uitdagingen het hoofd moet bieden, waaronder dalende opkomst in westerse landen, hoewel kerstdiensten doorgaans grotere menigten trekken. Zoals opgemerkt door Nederlandse nieuwsrapporten, hoewel regelmatige kerkbezoeken in veel regio's zijn afgenomen, blijven kerstdiensten aanzienlijke aantallen gelovigen trekken die verbinding zoeken met traditie en gemeenschap.

De eerste kerst van Paus Leo XIV als paus vertegenwoordigt dus zowel continuïteit met de erfenis van zijn voorganger als een kans om zijn eigen stem te laten horen over kwesties van armoede, migratie en economische rechtvaardigheid die zijn pontificaat waarschijnlijk zullen kenmerken in de komende jaren.