VS dreigt Venezuela: herhaalt geschiedenis zich?

Amerikaanse oorlogsschepen gestationeerd bij oplopende spanningen

De Caraïbische Zee is het toneel geworden van een dramatische militaire patstelling terwijl de Verenigde Staten hun grootste marinevloot in de regio sinds de Cubacrisis inzetten. De USS Gerald R. Ford carrier strike group, vergezeld door meer dan een dozijn oorlogsschepen en 15.000 troepen, positioneert zich dreigend voor de kust van Venezuela. 'Dat zal snel beginnen,' beloofde president Trump in een nachtelijke verklaring, hoewel hij geen specifieke details gaf over welke acties zouden volgen.

Een eeuw interventionisme

Voor oudere generaties in Latijns-Amerika voelt dit tafereel angstaanjagend vertrouwd. De Verenigde Staten hebben een lange en gecompliceerde geschiedenis van interventie in wat opeenvolgende Amerikaanse regeringen 'onze eigen achtertuin' noemden. Deze traditie gaat terug tot de Monroe-doctrine van 1823 en werd dramatisch uitgebreid door president Theodore Roosevelt's Roosevelt Corollary uit 1904, die Amerika vestigde als de 'internationale politiemacht' van het halfrond.

De vroege 20e eeuw zag wat bekend werd als de 'Bananenoorlogen' - herhaalde militaire interventies om Amerikaanse bedrijfsbelangen te beschermen, met name die van de United Fruit Company en Standard Fruit Company (nu Chiquita en Dole). Landen die samenwerkten met deze Amerikaanse fruitbedrijven werden bekend als 'bananenrepublieken,' een term die vandaag nog steeds gewicht draagt.

Koude Oorlog escalaties

Tijdens de Koude Oorlog dreef anticommunistische ijver nieuwe interventies aan. In 1954 orkestreerde de CIA een staatsgreep tegen Guatemala's democratisch gekozen president Jacobo Árbenz, wat leidde tot 36 jaar brute burgeroorlog. De mislukte invasie in de Varkensbaai in 1961 in Cuba werd een vernederende nederlaag voor de VS, die Fidel Castro's positie versterkte en uiteindelijk de Cubacrisis veroorzaakte die de wereld aan de rand van een kernoorlog bracht.

Misschien wel het meest bekend is de door de CIA gesteunde staatsgreep in Chili in 1973 die de democratisch gekozen socialistische president Salvador Allende omverwierp en de brute dictatuur van Augusto Pinochet installeerde. Zoals historicus Peter Kornbluh opmerkt: 'De Amerikaanse interventie in Chili zette een gevaarlijk precedent voor democratie in heel Latijns-Amerika.'

Moderne confrontaties

De huidige crisis met Venezuela bouwt al jaren op. De Trump-regering heeft president Nicolás Maduro en zijn regering aangewezen als leden van een buitenlandse terroristische organisatie genaamd het 'Cartel de los Soles', wat Venezuela afdoet als een 'belachelijke verzinsel.' De VS heeft ook de prijs op Maduro's arrestatie verdubbeld tot $50 miljoen.

Als reactie heeft Maduro meer dan 4,5 miljoen militieleden gemobiliseerd en aangekondigd hen te bewapenen met geweren en raketten. 'We zullen onze soevereiniteit verdedigen met het bloed van ons volk indien nodig,' verklaarde Maduro in een recente toespraak. Venezuela's militaire capaciteiten omvatten Russische AK-103 geweren, geavanceerde luchtafweersystemen en Chinese anti-scheepsraketten, wat elke potentiële interventie extreem kostbaar maakt.

Regionale reacties en risico's

De situatie heeft Latijns-Amerika verdeeld, waarbij linkse regeringen in Brazilië en Colombia Amerikaanse actie afwijzen terwijl Cuba en Nicaragua Caracas steunen. Rusland, China en Iran blijven militaire en politieke steun verlenen aan Venezuela, wat een extra laag complexiteit toevoegt aan de crisis.

Volgens een recente CBS News-peiling is 70% van de Amerikanen tegen militaire actie in Venezuela. Militaire experts waarschuwen dat hoewel conventionele nederlaag van Venezolaanse strijdkrachten haalbaar zou kunnen zijn, de stabilisatiefase zou kunnen leiden tot langdurige opstand en staatsinstorting. 'Maduro verwijderen zou militair haalbaar kunnen zijn, maar Venezuela daarna stabiliseren zou veel uitdagender kunnen zijn,' merkt veiligheidsanalist Maria Rodriguez op.

Terwijl de wereld deze hoogspanningconfrontatie ziet ontvouwen, dienen de echo's van de geschiedenis zowel als waarschuwing als context. Of dit een nieuw hoofdstuk wordt in Amerika's lange geschiedenis van Latijns-Amerikaanse interventie of een nieuwe diplomatieke aanpak markeert, moet nog blijken.