Historische stemming voor €1,5 miljard defensie-initiatief
Het Europees Parlement heeft geschiedenis geschreven door het eerste Europese Defensie-Industrieprogramma (EDIP) goed te keuren, een baanbrekend initiatief van €1,5 miljard dat is ontworpen om de defensiecapaciteiten en industriële basis van de EU te versterken. Het programma, aangenomen met 457 stemmen voor, 148 tegen en 33 onthoudingen, vertegenwoordigt een significante verschuiving naar grotere Europese strategische autonomie in defensiezaken.
Kernkenmerken en budgettoewijzing
Het EDIP-budget van €1,5 miljard omvat €300 miljoen die specifiek is bestemd voor het Oekraïne-steuninstrument, dat zal helpen bij de modernisering van de Oekraïense defensie-industrie en de integratie ervan met Europese defensiesystemen. Daarnaast richt het programma een Fonds voor Versnelde Transformatie van Defensietoeleveringsketens (FAST) op met een indicatief totaal van €150 miljoen via aanvullende financiële bijdragen.
Marie-Agnes Strack-Zimmermann (Renew, DE), voorzitter van de Commissie veiligheid en defensie, benadrukte het belang van het programma: 'Het EDIP markeert een cruciale stap naar efficiëntere, snellere en echt Europese defensieaanbestedingen en de versterking van de Europese defensiecapaciteiten. Het is ontworpen om een blijvende impact te hebben, als referentiepunt te dienen voor toekomstige initiatieven en vorm te geven aan de manier waarop de Europese samenwerking in defensieproductie na 2027 wordt georganiseerd.'
'Koop Europees'-beginsel en gezamenlijke aanbesteding
Een centraal kenmerk van het EDIP is de implementatie van een 'koop Europees'-beginsel, dat vereist dat defensieproducten die EU-financiering zoeken niet meer dan 35% van hun componenten mogen inkopen bij niet-geassocieerde derde landen. Deze maatregel is bedoeld om de afhankelijkheid van externe leveranciers te verminderen en de Europese defensie-industriële basis te versterken.
Het programma stelt een wettelijk kader op voor Europese Defensieprojecten van Algemeen Belang, die alleen financiering zullen ontvangen als ten minste vier EU-lidstaten betrokken zijn. Oekraïne zal ook kunnen deelnemen aan deze projecten, wat een belangrijke stap betekent naar diepere defensiesamenwerking.
Strategische context en politieke steun
François-Xavier Bellamy (EVP, FR), corapporteur van de Commissie industrie, onderzoek en energie, benadrukte het strategische belang van het programma: 'EDIP is het eerste echte EU-defensie-instrument. Gezien de grootschalige oorlog van Rusland tegen onze buurlanden en de herhaalde aanvallen op onze eigen landen, moeten we onze gemeenschappelijke defensiesystemen versterken en defensiecapaciteiten collectief opvoeren. EDIP stelt ons in staat een veerkrachtiger en soevereiner Europa op te bouwen door middel van gezamenlijke investeringen, gezamenlijke aanbestedingen vanuit de Europese technologische en industriële defensiebasis, en verdere integratie van de Oekraïense en Europese defensie-industrie.'
Het programma reageert op groeiende veiligheidszorgen na de Russische invasie in Oekraïne en vertegenwoordigt een verschuiving van kortetermijn-noodmaatregelen naar een meer structurele langetermijnaanpak. De Europese defensie-industriële basis bestaat uit verschillende grote multinationals, midcaps en meer dan 2.000 kleine en middelgrote ondernemingen, met een geschatte jaaromzet van €70 miljard.
Volgende stappen en implementatie
Raphaël Glucksmann (S&D, FR), corapporteur van de Commissie veiligheid en defensie, merkte het transformerende potentieel van het programma op: 'Dit programma betekent een grote stap voorwaarts voor de veiligheid van het Europese continent en de ontwikkeling van onze defensie-industrie. Na decennia van gevaarlijke afhankelijkheden die de soevereiniteit van onze democratieën en de bescherming van onze landen bedreigden, zal het EDIP-programma de afhankelijkheid van import die in Europa heerste, omkeren. Het zal onze industriële basis daadwerkelijk versterken, waardoor we er autonoom voor kunnen zorgen dat onze strijdkrachten over de middelen beschikken om hun missie te vervullen.'
De wetgeving wacht nu op formele goedkeuring door de EU-lidstaten voordat deze in het Publicatieblad wordt bekendgemaakt. Het EDIP bouwt voort op eerdere noodmaatregelen zoals de Verordening betreffende de ondersteuning van de productie van munitie (ASAP) en het Kortetermijninstrument voor gemeenschappelijke aanbestedingen op defensiegebied (Edirpa), en creëert een alomvattend kader voor Europese defensie-industriële gereedheid.