Tsjechië stemt in cruciale parlementsverkiezingen
Tsjechische kiezers brengen hun stem uit in cruciale parlementsverkiezingen die de populistische miljardair Andrej Babis weer aan de macht kunnen brengen. De tweedaagse stemming, die plaatsvindt op 3-4 oktober 2025, laat zien dat Babis' ANO-partij in de peilingen leidt met ongeveer 30-35% steun, aanzienlijk meer dan de regerende Spolu-coalitie van premier Petr Fiala.
De Trumpistische aanpak
Andrej Babis, de 71-jarige oud-premier en een van de rijkste personen van Tsjechië, heeft een duidelijk populistische campagne-stijl aangenomen die door sommige waarnemers als Trumpistisch wordt omschreven. Tijdens zijn laatste campagne-evenement in een Praagse voorstad wees Babis vragen over zijn Oekraïne-beleid van de hand en zei tegen journalisten: 'Jullie journalisten vragen altijd hetzelfde. Natuurlijk steun ik Oekraïne, maar op dit moment verdienen sommige mensen miljarden euro's over de rug van Oekraïners.'
Op het podium viel hij uit naar wat hij 'luie buitenlandse journalisten' noemde die alleen maar over Rusland en Poetin vragen. Zijn aanhangers, die Trumpiaanse rode petjes droegen met 'Sterk Tsjechië' erop, juichten enthousiast terwijl hij tekeerging tegen 'socialisten en groene gekken in Brussel.'
Economische ontevredenheid drijft steun
De huidige regering, sinds 2021 geleid door premier Fiala, heeft bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd die bij veel kiezers onpopulair zijn gebleken. Bouwvakker Marek Kasperan verwoordde de frustratie die velen voelen: 'Alles is duurder geworden, maar mijn inkomsten zijn hetzelfde gebleven.' Hij geeft deels de schuld aan Oekraïense vluchtelingen en zegt 'Zij zijn goedkoper dan wij. En als de oorlog voorbij is, blijven ze. Dus het is lastig voor ons.'
Volgens regeringsgegevens dragen Oekraïense vluchtelingen zelfs meer bij in belastingen dan hun opvang kost, waarbij 70% werk vindt, vooral in sectoren met arbeidstekorten. Deze economische realiteit heeft echter geen weerklank gevonden bij kiezers die de gevolgen van inflatie voelen.
Babis' beloftes en pragmatisme
Babis voert campagne op een ambitieus platform van lagere belastingen, lagere energierekeningen, hogere lonen en eerder met pensioen. Tijdens zijn campagne-evenementen, compleet met springkussens voor kinderen en gratis medische controles voor ouderen, uitten aanhangers vertrouwen in zijn economische plannen. Katarina uit Praag zei: 'Hij wil van alles een beetje doen, dat vind ik goed.'
Anna Shavit, onderzoeker aan de Karelsuniversiteit die eerder in Babis' campagneteam werkte, omschrijft zijn aanpak als pragmatisch zakelijk leiderschap. 'Dat pragmatisme wordt gewaardeerd,' merkt ze op, en voegt toe dat Babis het land wil leiden als een bedrijf.
Coalitie-uitdagingen in het vooruitzicht
Ondanks zijn voorsprong in de peilingen zal Babis waarschijnlijk steun nodig hebben van radicale partijen om een regering te vormen. Zowel het extreemlinkse Stacilo als het extreemrechtse SPD lijken terrein te winnen. De SPD eist in het bijzonder referenda over EU- en NAVO-lidmaatschap en wil Oekraïense vluchtelingen het land uit zetten.
Anna Shavit waarschuwt tegen het isoleren van Babis en stelt: 'Als de EU niet open voor hem staat, kan hij in de andere hoek worden gedreven.' Babis heeft zijn ANO-partij al afgestemd op de rechtse Europese fractie Patriotten voor Europa, naast figuren als Geert Wilders en Marine Le Pen.
Politieke impasse dreigt
De verkiezingsuitslag zou kunnen leiden tot aanzienlijke politieke uitdagingen. President Petr Pavel, die Babis in de presidentsverkiezingen van 2023 versloeg, accepteert Babis mogelijk niet automatisch als premier vanwege aanhoudende zorgen over belangenverstrengeling en fraudeonderzoeken. Bovendien hebben de huidige regeringspartijen een sterke meerderheid in de senaat, waardoor radicale hervormingen moeilijk te implementeren zijn.
Terwijl de stembureaus op 4 oktober om 14:00 uur sluiten, zullen alle ogen gericht zijn op de vraag of het diep gepolariseerde Tsjechië een langdurige politieke impasse tegemoet gaat die geen enkele kiezer wil zien.