Drie Wetenschappers Geëerd voor Revolutionaire Immuunsysteem Ontdekking
De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde 2025 is toegekend aan Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell en Shimon Sakaguchi voor hun baanbrekende ontdekkingen over perifere immunotolerantie. Het onderzoek van dit drietal heeft ons begrip fundamenteel veranderd over hoe het immuunsysteem voorkomt dat het de eigen weefsels van het lichaam aanvalt, wat nieuwe wegen opent voor de behandeling van auto-immuunziekten en kanker.
De Bewakers van Ons Immuunsysteem
Het baanbrekende werk van Shimon Sakaguchi in de jaren 90 identificeerde voor het eerst wat hij 'bewakertjes' noemde - nu bekend als regulatoire T-cellen (T-regs). Deze gespecialiseerde cellen fungeren als vredeshandhavers binnen ons immuunsysteem en voorkomen overactieve immuunreacties die kunnen leiden tot auto-immuunziekten zoals multiple sclerose, diabetes type 1 en reumatoïde artritis. 'Deze cellen zijn als bewakers die andere immuuncellen kalmeren en in het gareel houden,' legde het Nobelcomité uit in hun aankondiging.
De ontdekking werd aanvankelijk met scepsis ontvangen, omdat de heersende wetenschappelijke wijsheid was dat immunotolerantie voornamelijk werd gecontroleerd door de thymusklier. Het onderzoek van Sakaguchi toonde aan dat perifere mechanismen buiten de thymus een cruciale rol speelden bij het handhaven van de immuunbalans.
De Genetische Doorbraak
Mary Brunkow en Fred Ramsdell legden de kritische verbinding toen ze mutaties ontdekten in het FOXP3-gen die ernstige auto-immuunziekten bij muizen veroorzaakten. Hun genetisch onderzoek toonde aan dat wanneer dit gen defect was, de 'bewaker'-cellen stopten met goed functioneren, wat leidde tot auto-immuunaanvallen op gezonde weefsels.
'Tegenwoordig kun je het DNA van een muis in enkele dagen analyseren om een gemuteerd gen te vinden, maar in de jaren 90 was dat zoeken naar een speld in een hooiberg,' beschreef het Nobelcomité hun nauwgezette werk. 'Gen na gen moesten ze onderzoeken en pas bij het twintigste was het bingo.'
Deze ontdekking verbond de cellulaire bevindingen van Sakaguchi met de genetische basis van immuunregulatie, wat leidde tot een alomvattend begrip van hoe onze lichamen auto-immuunziekten voorkomen.
Transformatie van Medische Behandelingen
De implicaties van dit onderzoek zijn al merkbaar in de klinische geneeskunde. Behandelingen gebaseerd op deze principes worden momenteel getest voor auto-immuunziekten, waar het stimuleren van regulatoire T-celactiviteit schadelijke immuunreacties kan voorkomen. Omgekeerd onderzoeken wetenschappers bij kankerbehandeling manieren om deze 'bewakers' tijdelijk uit te schakelen, zodat het immuunsysteem tumoren effectiever kan aanvallen.
De ontdekkingen hebben ook significante implicaties voor orgaantransplantaties. Door extra regulatoire T-cellen te kweken, kunnen artsen mogelijk afstoting van transplantaten voorkomen zonder zware immunosuppressiva die patiënten kwetsbaar maken voor infecties.
Dr. Sakaguchi, die in zijn laboratorium werd bereikt tijdens de aankondiging, uitte zijn dankbaarheid. 'Ik kreeg hem te pakken in zijn lab en hij klonk heel dankbaar,' zei de woordvoerder van het Nobelcomité. 'Hij noemde het een enorme eer.'
De drie laureaten delen het prijzengeld van 11 miljoen Zweedse kronen (ongeveer 1 miljoen euro). De Nobelprijs voor Geneeskunde markeert traditioneel het begin van de Nobelweek, waarbij prijzen voor Natuurkunde, Scheikunde, Literatuur, Vrede en Economie in de komende dagen volgen.
Voor meer gedetailleerde informatie over de Nobelprijs en zijn geschiedenis, bezoek de officiële Nobelprijs website.