Economische crisis leidt tot grootste protesten in drie jaar
Iran beleeft de grootste protestgolf in drie jaar nadat de nationale munt, de rial, op 29 december 2025 een historisch dieptepunt bereikte van 1,42 miljoen per Amerikaanse dollar. Honderden winkeliers, handelaren en studenten gingen de straat op in Teheran, Isfahan, Shiraz en Mashhad, waarbij de politie op sommige plaatsen traangas inzette om menigten uiteen te drijven. Volgens CNN-rapporten markeert dit de grootste openbare demonstratie sinds 2022.
Centrale Bank-topman treedt af tijdens economische crisis
De economische crisis leidde tot het aftreden van centralebankhoofd Mohammad Reza Farzin, die in 2022 aantrad toen de rial nog 430.000 per dollar noteerde. 'De valutacollapse heeft onhoudbare druk gecreëerd op gewone Iraniërs,' zei econoom Parisa Hafezi. 'Wanneer de centralebankgouverneur tijdens zo'n crisis aftreedt, wijst dat op systeemfalen.' De dramatische depreciatie van de rial vertegenwoordigt een verbijsterende 230% devaluatie tijdens Farzins ambtstermijn.
Exploderende inflatie en prijsstijgingen
De inflatie in Iran bereikte in december 42,2%, waarbij voedselprijzen met 72% stegen ten opzichte van een jaar eerder en medicijnkosten met 50% toenamen. De regering verhoogde recentelijk voor het eerst sinds 2019 de benzineprijzen, wat de economische last voor huishoudens vergroot. 'We kunnen basisbehoeften niet meer betalen,' zei Teheraanse winkelier Ali Reza, die deelnam aan de protesten. 'De koopkracht van mijn familie is het afgelopen jaar gehalveerd.'
Internationale sancties en regionale spanningen
De economische crisis is verergerd door hernieuwde VN-sancties die in september 2025 van kracht werden. Volgens documenten van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken herstelde het 'snapback'-proces beperkingen uit zes VN-Veiligheidsraadresoluties vanwege 'aanzienlijke niet-naleving' van nucleaire verplichtingen door Iran. Deze sancties hebben Iraanse tegoeden in het buitenland bevroren en de internationale handel beperkt.
Regionale spanningen met Israël hebben ook bijgedragen aan economische onzekerheid. De korte oorlog tussen Iran en Israël in juni 2025 veroorzaakte miljarden aan schade en inkomstenverlies, wat de economie verder onder druk zette volgens Wikipedia's analyse van Iraanse economische uitdagingen.
Politieke implicaties en oppositie-stemmen
De protesten hebben politieke dimensies aangenomen, waarbij demonstranten anti-regeringsleuzen scandeerden en opriepen tot de terugkeer van Reza Pahlavi, de in ballingschap levende zoon van de laatste Iraanse monarch. Pahlavi, die in ballingschap leeft, heeft publiekelijk opgeroepen tot deelname aan de protesten. 'Het Iraanse volk verdient vrijheid en economische waardigheid,' verklaarde Pahlavi in een recent bericht.
De door de regering voorgestelde begroting voor 2026, die forse bezuinigingen en belastingverhogingen omvat, heeft de publieke woede verder aangewakkerd. Veel Iraniërs zien deze maatregelen als het afwentelen van economische lasten op gewone burgers terwijl systeemcorruptie en mismanagement niet worden aangepakt.
Historische context en toekomstperspectief
De Iraanse economie kampt sinds de Islamitische Revolutie van 1979 met chronische uitdagingen, waaronder hoge inflatie, internationale sancties en structurele inefficiënties. Het land bezit 10% van de bewezen oliereserves wereldwijd, maar heeft moeite deze rijkdom om te zetten in economische stabiliteit voor haar burgers.
Terwijl de protesten voortduren, waarschuwen analisten dat de economische crisis tot meer sociale onrust kan leiden. 'Dit gaat niet alleen over inflatiecijfers,' zei Midden-Oostenexpert Leila Alikarami. 'Het gaat om het dagelijkse overleven van mensen en hun groeiende frustratie met een systeem dat economische rechtvaardigheid niet heeft geleverd.' De komende weken zullen zowel het vermogen van de regering om de crisis te beheersen als de vastberadenheid van demonstranten om verandering te eisen op de proef stellen.