EU-landen stemmen voor soepelere GMO-regels

EU-landen keuren historische versoepeling genetische modificatie goed

In een historische beslissing die het Europese landbouwlandschap zou kunnen hervormen, heeft een meerderheid van de EU-lidstaten gestemd voor versoepeling van de regelgeving voor genetisch gemodificeerd voedsel. Hierdoor zouden sommige met genbewerking gemaakte producten in de toekomst zonder speciale etikettering in supermarkten verkocht kunnen worden. De beslissing, genomen tijdens een commissievergadering van de permanente vertegenwoordigers van het blok op vrijdag, vertegenwoordigt een belangrijke beleidswijziging voor de EU, die traditioneel enkele van de strengste GMO-regels ter wereld hanteert.

Het nieuwe regelgevingskader

De overeenkomst richt zich op nieuwe genomische technieken (NGT's), die verschillen van traditionele genetische modificatie door gerichte genetische veranderingen aan te brengen die natuurlijk zouden kunnen voorkomen, in plaats van vreemd DNA in te brengen. Volgens de voorlopige overeenkomst die eerder in december werd bereikt, zullen planten die via NGT's zijn ontwikkeld in twee groepen worden ingedeeld: NGT-1-planten, die als gelijkwaardig aan conventionele planten worden beschouwd en vrijgesteld zijn van verplichte etikettering (behalve voor zaden), en NGT-2-planten, die onder de bestaande GMO-wetgeving blijven vallen.

'Met deze overeenkomst hebben we een grote stap gezet om het concurrentievermogen van de Europese landbouw- en voedingssector te versterken,' verklaarde Denemarken, dat momenteel het roulerend voorzitterschap van de Europese Unie bekleedt. Het Deense voorzitterschap benadrukte dat het nieuwe kader innovatie wil combineren met veiligheidsoverwegingen, terwijl het Europese vermogen om klimaatbestendige gewassen te ontwikkelen wordt verbeterd.

Politieke verdeeldheid en Duits verzet

De stemming onthulde aanzienlijke verdeeldheid onder de EU-lidstaten. Hoewel een voldoende meerderheid het voorstel steunde, onthield Duitsland zich opvallend van de discussie, en acht andere landen – Oostenrijk, België, Bulgarije, Kroatië, Hongarije, Roemenië, Slowakije en Slovenië – gingen niet akkoord met het voorstel.

De Duitse minister van Milieu Carsten Schneider leverde een scherpe kritiek op de beslissing en noemde het 'een ernstige vergissing.' Schneider waarschuwde dat 'als het Europees Parlement deze fout niet corrigeert, de focus zal liggen op het beperken van de schade voor Duitsland.' Hij benadrukte dat 'genetisch ongemodificeerde landbouw zowel levensvatbaar als betaalbaar moet blijven' en benadrukte de noodzaak van toeleveringsketens die duidelijk onderscheid kunnen maken tussen genetisch gemodificeerde en GMO-vrije producten.

Wetenschappelijke context en mondiale positionering

De wetenschappelijke consensus, zoals opgemerkt door organisaties waaronder de Wereldgezondheidsorganisatie en de Voedsel- en Landbouworganisatie, stelt dat momenteel beschikbaar voedsel afkomstig van GM-gewassen geen groter risico voor de menselijke gezondheid vormt dan conventioneel voedsel. Elk GM-voedsel vereist echter geval-voor-geval testen vóór introductie.

Deze regelgevingsverschuiving brengt de EU dichter bij benaderingen die worden gebruikt in landen zoals de Verenigde Staten en Canada, waar GMO-etikettering vrijwillig is in plaats van verplicht. De stap wordt gezien als een poging om het concurrentievermogen van Europa in de landbouwbiotechnologie te vergroten en tegelijkertijd groeiende zorgen over voedselzekerheid en klimaatadaptatie aan te pakken.

Volgende stappen en parlementaire beoordeling

Nu de EU-landen hun goedkeuring hebben gegeven aan het door vertegenwoordigers onderhandelde compromis, plant de milieucommissie van het Europees Parlement in januari tijdens haar volgende vergadering over de overeenkomst te stemmen. De wetgeving zal naar verwachting aanzienlijk debat in het Parlement veroorzaken, waar oppositie van sociaaldemocraten, groenen en linkse Europarlementariërs mogelijk steun van extreemrechtse groepen vereist voor goedkeuring.

Milieuorganisaties hebben zorgen geuit over de potentiële implicaties. Volgens Sustainable Pulse waarschuwen critici dat de deregulering ongeteste, ongelabelde genetisch gemodificeerde planten in het milieu en de voedselvoorziening zou kunnen toelaten, mogelijk ten gunste van biotechnologiebedrijven ten koste van boeren, consumenten en milieubescherming.

Bredere implicaties voor Europese landbouw

De regelgevingswijziging komt op een kritiek moment voor de Europese landbouw, die wordt geconfronteerd met toenemende uitdagingen door klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en mondiale concurrentie. Voorstanders beweren dat NGT's kunnen helpen bij het ontwikkelen van gewassen die minder pesticiden nodig hebben, beter bestand zijn tegen droogte en ziekten, en bijdragen aan duurzame voedselproductiesystemen.

Het debat benadrukt echter de voortdurende spanningen tussen innovatie en voorzorg in Europees beleid. Zoals de Reuters-analyse opmerkt, vertegenwoordigt deze overeenkomst een historische verschuiving na jaren van fel debat over hoe opkomende genetische technologieën te reguleren terwijl de EU haar inzet voor voedselveiligheid en consumentenkeuze behoudt.

De uiteindelijke implementatietijdlijn suggereert dat de regelgeving in 2026 gepubliceerd zou kunnen worden en twee jaar later van kracht wordt, wat belanghebbenden de tijd geeft om zich aan te passen aan het nieuwe kader dat fundamenteel zal veranderen hoe genetische modificatie in de hele Europese Unie wordt gereguleerd.