Wapenstilstand Gaza van kracht, Palestijnen keren terug

Historische wapenstilstandsovereenkomst na twee jaar conflict

Na bijna twee jaar verwoestende oorlog waarbij tienduizenden mensen omkwamen, is een historische wapenstilstandsovereenkomst tussen Israël en Hamas officieel van kracht geworden om 12:00 lokale tijd (11:00 Nederlandse tijd) op 10 oktober 2025. De doorbraak volgde op intensieve door de VS bemiddelde onderhandelingen en vertegenwoordigt de belangrijkste diplomatieke ontwikkeling sinds het conflict begon met de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023.

Het Israëlische leger bevestigde de implementatie en verklaarde: 'Sinds 12:00 uur hebben onze troepen zich gepositioneerd op de bijgewerkte inzetlinies, in overeenstemming met de hoofdlijnen van het staakt-het-vuren en de overeenkomst inzake de teruggave van de gijzelaars.' Dit markeert het begin van een gefaseerde terugtrekking van Israëlische troepen uit delen van de Gazastrook.

Netanyahu roept overwinning uit, bedankt Trump

Israëlisch premier Benjamin Netanyahu sprak de natie toe in een wereldwijd uitgezonden toespraak en verklaarde de ontwikkelingen een overwinning voor Israël. 'Deze terugtrekking en de vrijlating van alle gijzelaars waren niet eerder mogelijk, omdat Hamas nu pas het mes op de keel kreeg gezet,' zei Netanyahu, verwijzend naar de militaire druk die aan de overeenkomst voorafging.

De Israëlische leider uitte zijn dank aan militair personeel 'die ons land hebben beschermd' en bedankte specifiek voormalig Amerikaans president Donald Trump voor zijn leiderschapsrol. 'President Trump toonde leiderschap en heeft zijn grootsheid laten zien,' zei Netanyahu, die ook Amerikaanse onderhandelaars Steve Witkoff en Jared Kushner erkende voor hun bijdragen aan de diplomatieke doorbraak.

Gijzelaarsvrijlating en voortdurende militaire aanwezigheid

Volgens de voorwaarden van de overeenkomst wordt verwacht dat Hamas alle overgebleven Israëlische gijzelaars binnen 72 uur vrijlaat. Ongeveer twintig gijzelaars worden verondersteld nog in leven te zijn, hoewel de exacte aantallen en timing van vrijlatingen onduidelijk blijven. Netanyahu bevestigde dat Israëlische gijzelaars die nog door Hamas worden vastgehouden in de komende dagen zullen terugkeren.

Ondanks de wapenstilstand zullen Israëlische troepen een aanwezigheid in Gaza handhaven. Netanyahu benadrukte dat troepen niet volledig zullen worden teruggetrokken, zelfs niet in de tweede fase van de overeenkomst, om de druk op Hamas om zich te ontwapenen hoog te houden. Momenteel blijven Israëlische troepen ingezet in 53 procent van het Palestijnse grondgebied, hoewel verdere terugtrekkingen gepland zijn voor latere fasen.

Massale terugkeer van ontheemde Palestijnen

Direct na de aankondiging van de wapenstilstand begon een massale beweging van Palestijnen terug te keren naar hun huizen in Noord-Gaza. Beelden tonen lange rijen mensen die langs de kustweg reizen van zuidelijke gebieden naar Gaza-stad. De kustweg, die eerder deze maand door Israëlische troepen was afgesloten, is nu heropend, wat de terugkeer van ontheemde families vergemakkelijkt.

Humanitaire organisaties bereiden zich voor om Gaza binnen te gaan met hulpgoederen. Israël zal naar verwachting aanvankelijk 400 tot 600 vrachtwagens met humanitaire goederen toestaan om het gebied binnen te gaan, waarmee wordt voorzien in dringende behoeften aan voedsel, medicijnen en andere essentiële voorraden.

Openstaande kwesties en toekomstige uitdagingen

Ondanks de wapenstilstand blijven er aanzienlijke meningsverschillen bestaan tussen Israël en Hamas. Israël blijft de volledige ontwapening van Hamas eisen, wat de beweging heeft verworpen. De toekomstige bestuur van de Gazastrook blijft ook onopgelost, waarbij beide partijen nog geen consensus hebben bereikt over na-oorlogse regelingen.

De wapenstilstand volgt op eerdere mislukte pogingen, waaronder een in januari 2025 die in maart instortte. De huidige overeenkomst vertegenwoordigt wederzijdse uitputting na jaren van brute oorlogvoering die een ernstige humanitaire crisis in Gaza creëerde, met gezondheidszorgsystemen op de rand van instorten en wijdverspreide vernietiging van infrastructuur.

Terwijl Palestijnen beginnen aan het moeilijke proces van terugkeren naar huis en het opbouwen van hun leven, benadrukken internationale waarnemers dat aanhoudende diplomatieke inspanningen nodig zullen zijn om de onderliggende kwesties aan te pakken die het conflict decennialang hebben aangewakkerd.