EU-vuurwerkwet faalt bij criminele explosies

Europese Commissie erkent 'significante tekortkomingen' in vuurwerkrichtlijn

De Europese Commissie heeft erkend dat de 12 jaar oude EU-vuurwerkwetgeving 'significante tekortkomingen' bevat bij het voorkomen dat gevaarlijke pyrotechniek wordt gebruikt voor criminele aanslagen op hulpverleners, voor plofkraken en in het georganiseerde misdaadcircuit. De evaluatie van Richtlijn 2013/29/EU, bekend als de Pyrorichtlijn, toont aan dat het huidige kader onvoldoende is om het groeiende probleem van zwaar vuurwerkmisbruik in Europa aan te pakken.

'Het is duidelijk geworden dat er blijvende gezondheids- en veiligheidsrisico's zijn,' schreef de Commissie in haar officiële evaluatie. Het vuurwerk brengt niet alleen de veiligheid van afstekers en omstanders in gevaar, maar ook die van de maatschappij als geheel doordat criminelen het misbruiken voor gewelddadige doeleinden.

Wijdverbreid crimineel misbruik in Europa

De productie van zware knalvuurwerkartikelen blijft legaal binnen de Europese Unie, maar deze F4-categorie vuurwerk bedoeld voor professioneel gebruik komt steeds vaker in criminele handen terecht. Landen zoals Nederland, Frankrijk en Zweden kampen met wat autoriteiten omschrijven als een 'epidemie' van vuurwerkaanslagen.

Alleen al in Nederland registreerde de politie 1.543 explosieve aanslagen in 2024 - het hoogste aantal in Europa - met 678 incidenten in de eerste helft van 2025. Het probleem is zo ernstig geworden dat Europarlementariër Raquel García Hermida-van der Walle de evaluatie van de Commissie omschreef als 'vernietigend, met name als het gaat om veiligheid.'

Rotterdamse burgemeester leidt Europese oproep tot actie

Burgemeester Carola Schouten van Rotterdam is een leidende stem geworden in de Europese campagne voor strengere vuurwerkregels. Ze leidt een coalitie van bezorgde burgemeesters uit heel Europa die deze zomer een gezamenlijke brief schreven aan de Europese Commissie over de 'golf van aanvallen en incidenten' met zware explosieven.

'We zien elke dag hoe makkelijk het zware vuurwerk, zoals Cobra's, verkrijgbaar is,' zei Schouten. 'Het wordt vervolgens gebruikt om te intimideren en om schade aan te richten. Het woord 'vuurwerk' dekt in die gevallen niet de lading - het zijn bommen.'

De burgemeesterscoalitie omvat vertegenwoordigers uit Nederland, België, Zweden, Portugal, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen en Bulgarije. Ze pleiten voor strengere wetgeving, een Europees verbod op knalvuurwerk van de zwaarste categorie en betere controles of kopers de juiste vergunningen hebben.

Nederlandse lobby krijgt momentum

Nederland zet zich al jaren in om vuurwerkproblemen hoger op de Europese agenda te krijgen, maar de voortgang was traag omdat veel andere EU-landen minder problemen hebben met explosief vuurwerk. Landen zoals Italië en Portugal, waar significant geld wordt verdiend met de productie van zwaar vuurwerk, toonden minder enthousiasme voor strengere regelgeving.

Nederland heeft nu echter medestanders gevonden in Zweden en Frankrijk, die ook kampen met talrijke vuurwerkaanslagen. Begin dit jaar schreven Frankrijk en Nederland een gezamenlijke brief aan de Commissie over problemen met illegale handel en crimineel gebruik. Volgende week organiseren Zweden, Frankrijk en Nederland een speciaal evenement in Brussel over vuurwerkproblemen, met afgevaardigden van de Europese Commissie en burgemeester Schouten.

Lange weg naar hervorming

De vraag blijft hoe snel deze inspanningen daadwerkelijk tot aanpassingen in de vuurwerkregels of zelfs een algeheel verbod op de productie van zwaar knalvuurwerk in de EU zullen leiden. Zelfs met voldoende steun van andere lidstaten voor wetswijzigingen moet eerst nog het hele wetgevingsproces worden doorlopen.

De Europese Commissie heeft aangegeven momenteel te onderzoeken hoe ze de geconstateerde problemen het beste kunnen aanpakken. Een aanpassing van de Pyrorichtlijn is een van de opties die wordt overwogen. Als de Commissie besluit een voorstel te doen voor wijziging van de vuurwerkregels, zullen wijzigingen waarschijnlijk op zijn vroegst in 2027 in werking treden.

De situatie benadrukt de voortdurende uitdaging om de vrije handel binnen de EU-interne markt in evenwicht te brengen met de noodzaak om de openbare veiligheid te beschermen tegen steeds geavanceerder crimineel misbruik van legale producten.