GenZ-protesten leggen Marokkaanse zorgproblemen bloot

Jongerenbeweging dwingt nationaal gesprek over zorgcrisis

Marokko maakt een ongekende golf van door jongeren geleide protesten mee die lang sluimerende problemen in de gezondheidszorg in de nationale schijnwerpers hebben geplaatst. De GenZ 212-beweging, genoemd naar de landcode en de Generatie Z, organiseert dagelijks demonstraties in grote steden zoals Casablanca, Rabat en Marrakesh, waarbij ze betere sociale voorzieningen en een einde aan corruptie eisen.

Persoonlijke verhalen tonen systeemfalen

De protesten hebben een stroom van persoonlijke getuigenissen losgemaakt over de erbarmelijke staat van de Marokkaanse gezondheidszorg. Tijdens een demonstratie in Aïn Diab, een kustwijk van Casablanca, trok de twintiger Mohammed de nationale aandacht met zijn emotionele verhaal over de medische problemen van zijn moeder. 'Ik ben hier niet om geweld te gebruiken, ik wil alleen aandacht voor de situatie van mijn moeder. Ik houd van haar en ben bereid om voor haar te sterven,' schreeuwde hij terwijl hij foto's van zijn moeder vasthield. Mohammeds verhaal onthult de grimmige realiteit waar veel Marokkanen mee te maken krijgen: nadat hem werd verteld dat zijn moeder niet meer te redden was in één ziekenhuis, bood een andere instelling aan om te opereren voor 9.000 euro - een onmogelijk bedrag voor de meeste families.

Rachida Abdous uit Rabat deelde een ander verwoestend verhaal. Haar man overleed drie jaar geleden na een spoedoperatie in een privékliniek. 'We hadden voor een privéziekenhuis gekozen omdat we goed verzekerd waren. Ik wil gewoon weten wat er precies met mijn man is gebeurd,' legde ze uit. Medische dossiers die door andere artsen zijn bekeken, suggereren dat haar man de verkeerde behandeling kreeg, maar na drie jaar wacht ze nog steeds op antwoorden van de kliniek.

Falen in publieke en private sector

Wat uit deze verhalen naar voren komt, is een gezondheidszorgsysteem dat op meerdere fronten faalt. Openbare ziekenhuizen kampen met kritieke personeelstekorten en verouderde infrastructuur, terwijl privéziekenhuizen worden beschuldigd van winstbejag boven patiëntenzorg. Volgens recente gegevens heeft Marokko slechts één ziekenhuisbed per 1.307 inwoners, ver onder internationale normen, waarbij 75% van de ziekenhuizen niet aan WHO-eisen voldoet.

Overheidsreactie en groeiende controverse

De protesten hebben de regering gedwongen om de zorgcrisis publiekelijk aan te pakken. Minister van Volksgezondheid Amine Tahraoui erkende de problemen tijdens een spoeddebat in het parlement en kondigde plannen aan om subsidies aan privéziekenhuizen te schrappen om middelen naar de publieke gezondheidszorg te verschuiven. Deze aankondiging veroorzaakte echter verwarning toen de ANCP, een vereniging van privéziekenhuizen, beweerde dat geen van haar leden overheidsubsidies had ontvangen en eiste dat de minister de lijst van ziekenhuizen die staatssteun zouden hebben gekregen publiceerde.

De GenZ 212-beweging, die functioneert als een leiderloos netwerk dat voornamelijk wordt georganiseerd via sociale mediaplatforms zoals TikTok en Discord, is sinds haar opkomst eind september snel gegroeid. De protesten vormen de belangrijkste uitdaging voor de Marokkaanse regering in jaren, waarbij demonstranten het ontslag eisen van het kabinet van premier Aziz Akhannouch.

Bredere context van ongelijkheid in gezondheidszorg

De gezondheidszorguitdagingen in Marokko weerspiegelen diepere systemische problemen. Het land heeft vooruitgang geboekt op sommige gebieden, waarbij de levensverwachting steeg van 47 jaar in 1967 naar 74,8 jaar in 2013 en de zuigelingensterfte dramatisch daalde. Er blijven echter grote verschillen bestaan, vooral tussen stedelijke en landelijke gebieden. Slechts 38% van de burgers met een laag inkomen kan gemakkelijk toegang krijgen tot gezondheidszorg, terwijl de particuliere sector in het tweede kwartaal van 2025 een omzetgroei van 67% heeft gezien.

Het zorghervormingsinitiatief van de regering, gelanceerd in 2021, heeft het gezondheidsbudget met 65% verhoogd tot MAD 32,6 miljard in 2025 en heeft tot doel 1.400 lokale gezondheidscentra te moderniseren. Met een jeugdwerkloosheid die 48% in steden en 37% nationaal bereikt voor 15-24 jarigen, benadrukken de protesten echter de frustratie van een generatie die zich zowel door economische kansen als essentiële diensten in de steek gelaten voelt.

Terwijl de GenZ 212-beweging via digitale platforms blijft organiseren, is het nationale gesprek over zorghervorming onvermijdelijk geworden. De persoonlijke verhalen die uit de protesten naar voren komen, hebben abstracte beleidsdiscussies omgezet in urgente eisen voor systeemverandering, waardoor zorghervorming een centraal thema is geworden in het politieke landschap van Marokko.