Kritieke parlementsverkiezingen in Irak
Irakezen gingen op 11 november 2025 naar de stembus om een nieuw parlement van 329 leden te kiezen in verkiezingen die de delicate balans van het land tussen Amerikaanse en Iraanse invloed benadrukken. Met meer dan 7.700 kandidaten die strijden in 18 kiesdistricten vertegenwoordigt de stemming een cruciale test voor de fragiele democratie van Irak, 22 jaar na de door de VS geleide invasie die Saddam Hoessein ten val bracht.
Recordlage opkomst verwacht
Vroege berichten uit stembureaus wijzen erop dat de opkomst een historisch dieptepunt kan bereiken, waarbij analisten voorspellen dat deze niet boven de 41 procent zal uitkomen. 'De politieke desillusie is voelbaar,' zei politiek analist Ahmed al-Rubaie. 'Veel Irakezen voelen dat hun stemmen niet leiden tot betekenisvolle verandering.' Slechts 21,4 miljoen van de 32 miljoen stemgerechtigden hebben hun registratie bijgewerkt en stempassen ontvangen, wat wijst op wijdverbreide stemmersapathie.
De lage participatie komt door meerdere factoren, waaronder hoge werkloosheidscijfers van meer dan 14 procent in totaal en 25 procent onder jongeren. Corruptie en falende publieke diensten, met name stroomtekorten ondanks Iraaks olierijkdom, hebben het publieke vertrouwen verder uitgehold. 'We hebben olierijkdom maar geen betrouwbare elektriciteit - wat is het nut van stemmen?' vroeg Bagdad-bewoner Fatima Hassan.
Sadristische boycot en politieke fragmentatie
De verkiezingen worden gekenmerkt door de afwezigheid van de invloedrijke Sadristische Beweging, geleid door geestelijke Muqtada al-Sadr, die in juli 2025 een boycot aankondigde na mislukte regeringsonderhandelingen in 2021. De boycot betekent dat honderdduizenden van zijn aanhangers niet zullen deelnemen, wat de legitimiteit van de resultaten mogelijk beïnvloedt.
Het politieke landschap van Irak blijft diep gefragmenteerd, met regeringsposten verdeeld onder sjiieten, soennieten, Koerden, christenen en andere etnische en religieuze groepen via het muhasasa-systeem. 'Het systeem zorgt voor vertegenwoordiging maar creëert permanente patstelling,' legde Universiteit van Bagdad politicologieprofessor Layla al-Mansouri uit.
VS-Iran invloedstrijd
De verkiezingen vinden plaats tegen de achtergrond van een voortdurende machtsstrijd tussen de Verenigde Staten en Iran om invloed in Irak. Sinds de invasie van 2003 zijn tientallen sjiitische milities gevormd die door Iran worden gesteund, waarvan er verschillende nu vertegenwoordigd zijn in de politiek en hebben geholpen de huidige premier Mohammed Shia al-Sudani aan de macht te brengen.
De Verenigde Staten dringen er bij de Iraakse regering op aan om de invloed van aan Iran gelieerde milities in te perken, die de afgelopen jaren herhaaldelijk Amerikaanse militaire bases hebben aangevallen. 'Irak bevindt zich gevangen tussen twee machtige bondgenoten met concurrerende belangen,' merkte Midden-Oosten analist John Smith van de Atlantic Council op.
Onzekere toekomst voor Al-Sudani
Premier al-Sudani, die het Wederopbouw- en Ontwikkelingscoalitie leidt, streeft naar een tweede termijn maar staat voor een onzekere weg. Slechts één Iraakse premier, Nouri al-Maliki, heeft sinds 2003 meer dan één termijn gediend. Hoewel verwacht wordt dat het blok van al-Sudani de meeste zetels zal winnen, vooral met de afwezigheid van al-Sadr, zal hij waarschijnlijk geen meerderheid behalen.
Dit betekent waarschijnlijk maanden van onderhandelingen tussen verschillende partijen over regeringsposten en het premierschap. 'De echte verkiezing vindt plaats na het stemmen, in de achterkamertjes,' zei politiek commentator Omar al-Jabouri.
Veiligheidszorgen en vooraf stemmen
Veiligheid blijft een grote zorg, hoewel politiek geweld is afgenomen vergeleken met eerdere verkiezingen. Politieagenten stemden op 9 november om hen vrij te maken voor veiligheidstaken op verkiezingsdag. Hoewel één kandidaat tijdens de campagneperiode werd vermoord, is het geweldniveau aanzienlijk lager dan bij eerdere verkiezingen waarbij kandidaten werden geliquideerd en stembureaus werden aangevallen.
De verkiezing gebruikt een systeem van evenredige vertegenwoordiging met zetels toegewezen volgens de gemodificeerde Webster/Sainte-Laguë-methode, opnieuw ingevoerd na de verkiezingen van 2021 die enkelvoudige niet-overdraagbare stem gebruikten. Negen zetels zijn gereserveerd voor minderheidsgroepen waaronder christenen, yezidi's, shabakken, mandeeërs en feyli-koerden.