Historisch Vollezeeverdrag treedt in werking in januari 2025
Na twee decennia van onderhandelingen en diplomatieke inspanningen heeft het baanbrekende Vollezeeverdag de kritische drempel bereikt voor implementatie. Marokko werd het 60ste land dat de overeenkomst ratificeerde, waardoor het verdrag in januari 2025 in werking treedt, een keerpunt voor wereldwijde oceaanbescherming.
Bescherming internationale wateren
Het Vollezeeverdag, formeel bekend als de Overeenkomst inzake de instandhouding en het duurzaam gebruik van de biologische diversiteit van gebieden buiten de nationale jurisdictie, behandelt meer dan twee derde van de wereldzeeën die buiten nationale rechtsgebieden vallen. Deze internationale wateren beslaan bijna de helft van het aardoppervlak maar hadden historisch gezien geen uitgebreide beschermingskaders.
Dringende beschermingsbehoefte
Volgens VN-secretaris-generaal António Guterres stelt het verdrag bindende regels vast voor het beschermen en duurzaam gebruiken van oceaanbiodiversiteit. "Het tijdperk van uitbuiting en vernietiging moet eindigen. Onze oceanen kunnen niet wachten, en wij ook niet," verklaarde Greenpeace International naar aanleiding van de ratificatiemijlpaal.
Het verdrag maakt de aanwijzing van beschermde zeegebieden in internationale wateren mogelijk, waarbij bedreigingen zoals overbevissing, klimaatverandering en diepzeemijnbouw worden aangepakt. De volle zee speelt een cruciale rol in het klimaatsysteem van de aarde door warmte te absorberen en ongeveer de helft van de zuurstof op aarde te produceren.
Implementatie-uitdagingen
Hoewel het verdrag aanzienlijke vooruitgang vertegenwoordigt, moeten grote visserijlanden waaronder de Verenigde Staten, China, Rusland en Japan de overeenkomst nog ratificeren. De Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN) waarschuwt dat zonder deelname van deze belangrijke landen beschermde gebieden kunnen worden ondermijnd. "Als grote visserijlanden zoals China, Rusland en Japan zich niet aansluiten, zouden ze de beschermde gebieden kunnen ondermijnen," merkte een IUCN-vertegenwoordiger op.
Het verdrag richt geen internationale handhavingsorganisatie op maar vertrouwt op individuele landen om actie te ondernemen tegen overtredingen. Als bijvoorbeeld een schip onder Duitse vlag de regels overtreedt, is Duitsland verantwoordelijk voor handhaving.
Biodiversiteitscrisis
De urgentie voor oceaanbescherming wordt onderstreept door alarmerende biodiversiteitsstatistieken. Bijna 10% van het zeeleven wordt met uitsterven bedreigd volgens IUCN-gegevens, terwijl meer dan 80% van de koraalriffen lijdt onder hittestress, wat mogelijk onherstelbare schade veroorzaakt.
Het Vollezeeverdag vertegenwoordigt de belangrijkste oceaanbeschermingsprestatie in de geschiedenis, waardoor het mogelijk wordt om 30% van de wereldzeeën te beschermen tegen 2030 als onderdeel van het wereldwijde 30 by 30 doel. De overeenkomst behandelt vier belangrijke thema's: mariene genetische bronnen, gebiedsgebaseerde beheersinstrumenten, milieueffectbeoordelingen en capaciteitsopbouw met technologieoverdracht.