Costa Rica's paradijs wordt cocaïne-doorvoer naar Europa

Toeristenparadijs verandert in drugshub

Met zijn ongerepte witte stranden, turquoise Caribische wateren en weelderige jungles vol wildlife staat Costa Rica al lang bekend als de belangrijkste toeristische bestemming van Midden-Amerika. Dit tropische paradijs ondergaat echter een donkere transformatie nu internationale drugskartels de strategische ligging en haveninfrastructuur van het land in toenemende mate gebruiken om enorme hoeveelheden cocaïne naar Europese markten te smokkelen.

De Moín-haven als toegangspoort

De opening van het moderne Moín Container Terminal in 2019 heeft Costa Rica's rol in internationale drugshandel fundamenteel veranderd. Gelegen net buiten de Caribische stad Limón is deze state-of-the-art faciliteit een primaire route geworden voor cocaïne-zendingen naar Europa. 'De Moín-haven is het perfecte doorvoerpunt geworden vanwege de efficiënte operaties en de tijdsgevoelige aard van fruitexport,' legt veiligheidsanalist Maria Fernandez uit. 'Drugshandelaren verbergen cocaïne in geheime compartimenten in containers met bananen en ananassen, wetende dat deze bederfelijke goederen versnelde douanecontrole krijgen.'

Recente internationale operaties hebben de verbijsterende schaal van dit handelsnetwerk onthuld. In juni 2025 hebben Costa Ricaanse autoriteiten, samen met Europese collega's, een criminele organisatie ontmanteld die meer dan vijf ton cocaïne naar Europa had gesmokkeld via het Moín-terminal. De operatie, internationaal gecodeerd als 'Purge' en nationaal als 'Embassy Case', resulteerde in 37 arrestaties in Costa Rica, Spanje, Duitsland, Portugal en België.

Geweld stijgt met komst kartels

De komst van grote drugskartels, met name Colombia's beruchte Clan del Golfo, heeft ongekend geweld naar Costa Rica gebracht. Volgens officiële overheidsstatistieken namen moorden tussen 2020 en 2023 met een verbijsterende 53 procent toe, met een record van 907 moorden in 2023. Dit jaar lijkt dit sombere mijlpaal te gaan overtreffen.

'De regering investeert te weinig in onze politiemacht. Tot 2024 kregen we elk jaar zelfs minder geld,' zegt Randall Zuñiga, directeur van de onderzoekspolitie in Costa Rica. 'Er is onvoldoende grenscontrole, inadequate monitoring van cocaïne die vanaf de Pacifische kust arriveert, en niet genoeg programma's om jongeren op het rechte pad te houden.'

Jeugd kwetsbaarheid en economische wanhoop

De menselijke kosten van deze drugsepidemie zijn het meest zichtbaar in gemeenschappen zoals Limón, waar werkloosheid en armoedecijfers het hoogst zijn in Costa Rica. Alric Alrun, een middelbare schoolleraar in de stad, heeft van dichtbij gezien hoe economische wanhoop jongeren kwetsbaar maakt voor criminele rekrutering.

'De jeugd van nu wil alles snel - een auto, een nieuwe telefoon,' legt Alrun uit. 'Ze komen uit gezinnen waar ouders vaak de universiteit niet kunnen betalen. Ze worden een makkelijke prooi voor bendes.' Tragisch genoeg heeft Alrun persoonlijke ervaring met dit geweld - zijn neef Jairel werd gedood door een rivaliserende bende nadat hij was verleid door de belofte van snel geld. In de afgelopen twee jaar heeft Alrun drie andere studenten verloren aan drugsgerelateerd geweld.

De automatisering bij de nieuwe Moín-haven en APM Terminals heeft ironisch genoeg de werkgelegenheidssituatie verslechterd, waarbij veel lokale werknemers hun baan verloren aan technologie en vervolgens naar drugshandel keerden voor inkomen.

Internationale respons en toekomstperspectief

Europese autoriteiten werken nauw samen met Costa Ricaanse collega's om deze groeiende bedreiging te bestrijden. Europol is betrokken geweest bij het ontmantelen van geavanceerde handelsroutes waar cocaïne wordt verborgen in bevroren yuccazendingen en andere legitieme voedselexporten. De internationale samenwerking heeft significante resultaten opgeleverd, waarbij meerdere tonnen cocaïne zowel in Costa Rica als bij Europese havens zijn onderschept.

Ondanks deze inspanningen blijft politiedirecteur Zuñiga pessimistisch over de directe toekomst. 'Het moet misschien eerst slechter worden voordat het beter wordt,' reflecteert hij. 'Zodat men wakker wordt en beseft: dit is niet het Costa Rica dat we willen.'

Autoriteiten benadrukken dat het geweld vooral armere wijken treft in plaats van toeristische gebieden, maar ze erkennen het potentiële risico voor Costa Rica's internationale reputatie. 'Als een toerist wordt geraakt door een verdwaalde kogel, kan het imago van Costa Rica flink in gevaar komen,' waarschuwt Zuñiga.

Terwijl Costa Rica worstelt met deze complexe uitdaging, staat het land voor de moeilijke taak om zijn toerisme-industrie te behouden terwijl het de machtige criminele netwerken bestrijdt die een ideale doorvoerroute door zijn grondgebied hebben gevonden.