Toparchitect Frank Gehry overleden op 96-jarige leeftijd

Architectuuricoon Frank Gehry overleden op 96-jarige leeftijd

Frank Gehry, de revolutionaire architect wiens sculpturale gebouwen wereldwijd stadsgezichten transformeerden, is overleden op 96-jarige leeftijd. De Canadees-Amerikaanse architect overleed op 5 december 2025 in zijn huis in Santa Monica, Californië, na een kortstondige luchtweginfectie, volgens meerdere bronnen waaronder The New York Times.

De Man Die Architectuur Herdefinieerde

Geboren als Frank Owen Goldberg in Toronto in 1929, groeide Gehry uit bescheiden begin tot een van de meest invloedrijke architecten van de 20e en 21e eeuw. Zijn weg naar architectonische sterrendom was onconventioneel - hij werkte als vrachtwagenchauffeur en studeerde chemische technologie voordat hij zijn passie voor architectuur ontdekte aan het Los Angeles City College. 'Het was het eerste in mijn leven waarin ik uitblonk,' herinnerde hij zich later over zijn architectuurstudies.

Gehry's doorbraak kwam in 1978 met de radicale verbouwing van zijn eigen huis in Santa Monica, waar hij de bestaande structuur omhulde met gaashekwerk en golfplaat. Dit project introduceerde zijn kenmerkende stijl en verbond hem met het artistieke experiment in Zuid-Californië.

Het Bilbao-effect en Wereldwijde Erfenis

Gehry bereikte internationale sterrendom met de opening van het Guggenheim Museum in Bilbao, Spanje in 1997. Het met titanium beklede, golvende gebouw transformeerde de economisch depressieve industriestad tot een wereldwijd cultureel centrum, wat bekend werd als het 'Bilbao-effect.' 'Bilbao laat zien dat goede architectuur een verschil kan maken,' zei Gehry in 2014, verwijzend naar de transformatie van de stad tot culturele en toeristische trekpleister.

De bouw van het museum was baanbrekend - met 33.000 titaniumplaten en innovatieve technieken waarbij bergbeklimmers werden getraind om de panelen te installeren. Volgens ArtNews inspireerde dit project alleen al steden wereldwijd om sterarchitecten in te huren in hoop op vergelijkbare economische revitalisatie.

Iconische Werken en Ontwerpfilosofie

Gehry's portfolio omvat enkele van de meest herkenbare gebouwen van onze tijd. Zijn Walt Disney Concert Hall in Los Angeles (2003) kenmerkt zich door sierlijke roestvrijstalen curves die synoniem zijn geworden met de culturele renaissance van de stad. Andere opmerkelijke projecten zijn de Fondation Louis Vuitton in Parijs, het Dansende Huis in Praag (1996), het Experience Music Project (nu Museum of Pop Culture) in Seattle (2000) en het Biomuseo in Panama-Stad (2014).

Zijn ontwerpfilosofie combineerde deconstructivistische principes met humanistische overwegingen. Hoewel geassocieerd met de deconstructivistische beweging, verzette Gehry zich tegen categorisering. 'Ik weet niet waarom mensen het deconstructivistische label kopen,' vertelde hij ooit aan een interviewer. 'Ik probeer alleen gebouwen te maken die werken voor mensen.'

Persoonlijke Reis en Naamswijziging

Gehry's persoonlijke verhaal reflecteert de uitdagingen van zijn tijd. Geboren uit Joodse immigranten uit Polen en Rusland, veranderde hij zijn achternaam van Goldberg naar Gehry in 1954 op advies van zijn eerste vrouw, die vreesde dat antisemitisme zijn carrière zou hinderen. Hij verhuisde in 1947 met zijn familie naar Californië en werd genaturaliseerd Amerikaans staatsburger.

Zijn educatieve pad was even onconventioneel - na studie aan de University of Southern California en dienst in het Amerikaanse leger, schreef hij zich in voor Harvard's stedenbouwprogramma maar voltooide het nooit, met voorkeur voor praktische architectuur.

Prijzen en Erkenning

Gehry ontving architectuur's hoogste eer, de Pritzker Prize, in 1989 voor wat de jury zijn 'verfrissend originele en volkomen Amerikaanse' werk noemde. Vaak omschreven als de Nobelprijs voor architectuur, bevestigde deze erkenning zijn status als levende meester. Hij ontving ook de National Medal of Arts (1998), de Presidential Medal of Freedom (2016) en de AIA Gold Medal.

Het American Institute of Architects bracht hulde, waarbij interim-CEO Stephen Ayers verklaarde: 'Frank Gehry was een visionair die architectuur herdefinieerde door gebouwen te transformeren tot kunstwerken die generaties hebben geïnspireerd.'

Blijvende Impact en Toekomstige Projecten

Zelfs op 96-jarige leeftijd bleef Gehry actief in zijn firma, Gehry Partners, die hij in 1962 oprichtte. Zijn invloed reikte verder dan architectuur naar meubelontwerp, sieraden en zelfs likeurflesjes. Zijn innovatieve gebruik van computerondersteund ontwerpsoftware, met name CATIA, revolutioneerde hoe complexe architectonische vormen konden worden ontworpen en gebouwd.

Verschillende Gehry-projecten zijn nog in ontwikkeling, waaronder het Guggenheim Abu Dhabi, gepland voor opening in 2026. Zijn erfenis zal voortleven door deze structuren en de talloze architecten die hij inspireerde om conventionele grenzen te overschrijden.

Zoals The Los Angeles Times opmerkte, toonde Gehry's werk aan dat 'architectuur zowel monumentaal als menselijk kon zijn, zowel technologisch geavanceerd als emotioneel resonant.' Zijn gebouwen, met hun titanium schubben en roestvrijstalen golven, zullen stadsgezichten blijven definiëren en verwondering blijven inspireren voor komende generaties.