EU-leider waarschuwt VS tegen inmenging in Europese politiek

Voorzitter Europese Raad reageert scherp op Amerikaanse veiligheidsstrategie

Voorzitter van de Europese Raad Antonio Costa heeft een duidelijke waarschuwing afgegeven aan de Verenigde Staten, waarbij hij Washington vertelt zich niet te moeten bemoeien met Europese politieke aangelegenheden. De Portugese leider reageert op de nieuw vrijgegeven Nationale Veiligheidsstrategie van de Trump-regering, die scherpe kritiek heeft gekregen van Europese hoofdsteden vanwege de beschrijving van de Europese Unie als een dalende macht die 'beschavingsuitwissing' tegemoet gaat.

Een directe uitdaging aan Washington

In een krachtig verklaring verklaarde Costa: 'We kunnen deze dreiging van inmenging in ons politieke leven niet accepteren.' De voorzitter van de Europese Raad reageerde specifiek op delen van het 33 pagina's tellende Amerikaanse document dat EU-activiteiten beschrijft als 'een van de grote problemen waar Europa nu tegenaan loopt' en de unie beschuldigt van ondermijning van politieke vrijheid, beperking van vrijheid van meningsuiting en censuur.

Costa, die in december 2024 het voorzitterschap van de Europese Raad overnam na bijna tien jaar premier van Portugal te zijn geweest, benadrukte Europa's toewijding aan democratische principes. 'Onze geschiedenis heeft ons geleerd dat er geen vrijheid van meningsuiting is zonder vrijheid van informatie,' verklaarde hij. 'En er zal geen vrijheid van meningsuiting zijn als de informatievrijheid van burgers wordt opgeofferd om de tech-oligarchen in de Verenigde Staten te verdedigen.'

Het controversiële Amerikaanse strategiedocument

De Nationale Veiligheidsstrategie van de Trump-regering, vrijgegeven begin december 2025, vertegenwoordigt een significante afwijking van eerdere Amerikaanse buitenlandbeleidsbenaderingen. Volgens analyse van NPR beschuldigt het document Europese landen van 'beschavingsuitwissing' vanwege immigratiebeleid, dalende geboortecijfers en onderdrukking van vrijheid van meningsuiting. Het stelt de lange-termijn betrouwbaarheid van Europa als Amerikaanse partner ter discussie en suggereert dat de VS mogelijk zijn veiligheidsparaplu over het continent intrekt.

Misschien wel het meest controversieel uit de strategie steun voor rechtse populistische partijen in Europa terwijl de Europese Unie zelf wordt bekritiseerd. Het document stelt dat 'de groeiende invloed van patriottistische Europese partijen een bron van groot optimisme is' - een standpunt dat Europese leiders zien als directe inmenging in hun democratische processen.

Bredere trans-Atlantische spanningen

De veiligheidsstrategiecontroversie komt te midden van groeiende spanningen tussen Washington en Brussel op meerdere fronten. Costa verwees specifiek naar recente woede in de VS nadat de Europese Commissie X (voorheen Twitter) een boete van €120 miljoen oplegde voor misleidende blauwe vinkjes. Amerikaanse functionarissen waaronder vicepresident Vance en minister van Buitenlandse Zaken Rubio noemden de boete 'een aanval op Amerikaanse bedrijven.'

'Als we bondgenoten zijn, moeten we ons ook gedragen als bondgenoten,' benadrukte Costa. 'Die dreigen niet met inmenging in het democratisch leven of binnenlandse politieke keuzes van andere bondgenoten.' De Europese leider merkte op dat hoewel Europa nog steeds als bondgenoot wordt genoemd in de Amerikaanse strategie, de relatie duidelijk is veranderd sinds de periode na de Tweede Wereldoorlog.

Ruslands welkom en Europese zorgen

Toevoegend aan Europese zorgen is de Amerikaanse strategie warm ontvangen in Moskou. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov zei dat het document 'voor een groot deel overeenkomt met onze visie.' Costa erkende deze overeenkomst en merkte op: 'Als we het gedeelte over Oekraïne aandachtig lezen, kunnen we begrijpen waarom Moskou deze visie deelt.'

De voorzitter van de Europese Raad uitte bijzondere bezorgdheid over de benadering van de strategie om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. 'Het doel van deze strategie is niet een eerlijke en duurzame vrede,' zei hij. 'Het gaat alleen om het beëindigen van de vijandelijkheden en het stabiliseren van de betrekkingen met Rusland.' Costa voegde toe dat hoewel iedereen stabiele betrekkingen met Rusland wil, 'we geen stabiele betrekkingen met Rusland kunnen hebben zolang Rusland een bedreiging voor onze veiligheid vormt.'

Fundamentele verschillen in wereldbeeld

Costa benadrukte wat hij ziet als fundamentele filosofische verschillen tussen de Europese en Amerikaanse benaderingen. 'De Verenigde Staten geloven niet langer in internationale samenwerking (multilateralisme) en een op regels gebaseerde wereldorde,' verklaarde hij. 'Ook ontkennen ze dat er sprake is van klimaatverandering. Wij hebben een andere blik op de wereld.'

Andere Europese leiders hebben zich bij Costa gevoegd in het bekritiseren van de Amerikaanse strategie. Duitse regeringsfunctionarissen hebben sommige kritieken beschreven als 'ideologie in plaats van strategie' en uitten hun onenigheid met het falen van het document om Rusland als een bedreiging te classificeren. Zoals gerapporteerd door Al Jazeera, zijn Europese leiders steeds meer bezorgd over Washingtons verschuivende prioriteiten en wat zij zien als het verlaten van gedeelde democratische waarden.

Vooruitkijkend: Europese strategische autonomie

De controverse heeft discussies over Europese strategische autonomie nieuw leven ingeblazen - het concept dat Europa zijn eigen defensiecapaciteiten moet ontwikkelen onafhankelijk van de Verenigde Staten. Costa's sterke standpunt weerspiegelt groeiend sentiment onder Europese leiders dat het continent zijn soevereiniteit krachtiger moet doen gelden in internationale aangelegenheden.

Zoals de voorzitter van de Europese Raad het verwoordde: 'De Verenigde Staten kunnen niet beslissen voor Europese burgers wat goede en slechte partijen zijn.' Deze verklaring vat de essentie van de huidige trans-Atlantische verdeeldheid samen - een fundamenteel meningsverschil over soevereiniteit, democratische processen en de toekomst van de westerse alliantie in een steeds multipolarere wereld.

De komende maanden zullen testen of deze diplomatieke confrontatie leidt tot een permanente breuk of dat beide partijen gemeenschappelijke grond kunnen vinden op kwesties variërend van Oekraïne tot klimaatverandering tot digitale regulering. Wat duidelijk is, is dat de traditionele trans-Atlantische relatie, gesmeed in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, de meest significante transformatie in decennia ondergaat.