Oekraïners cel in voor brand Pools winkelcentrum in Russische sabotage

Drie Oekraïners veroordeeld in Poolse rechtbank voor Rusland-gerelateerde sabotage

Een Poolse rechtbank heeft drie Oekraïense burgers gevangenisstraffen opgelegd voor hun betrokkenheid bij een reeks sabotageoperaties die naar verluidt werden georkestreerd door Russische inlichtingendiensten. Het vonnis, dat eind 2025 werd bekendgemaakt, markeert een belangrijke ontwikkeling in Europa's voortdurende strijd tegen Russische hybride oorlogsvoeringstactieken die landen treffen die Oekraïne steunen.

De drie mannen werden schuldig bevonden aan deelname aan een criminele organisatie met terroristische doelen, specifiek voor hun rollen bij meerdere brandstichtingen in Polen en andere Europese Unie-landen. Volgens gerechtelijke documenten maakten hun activiteiten deel uit van een bredere, door Rusland geleide sabotagecampagne die bedoeld was om bevolkingen te intimideren en de publieke opinie te beïnvloeden in landen die Oekraïne steunen.

De verwoestende brand in Warschau

De meest prominente zaak betrof de verwoestende brand in het winkelcentrum Marywilska 44 in Warschau in mei 2024, waarbij bijna het gehele complex werd verwoest. 'Dit was niet zomaar brandstichting - dit was een berekende terreurdaad ontworpen om angst te zaaien en onze samenleving te destabiliseren,' zei een Poolse aanklager die bekend is met de zaak.

De brand veroorzaakte enorme schade aan een van de grootste winkelcentra van Warschau, hoewel er gelukkig geen slachtoffers vielen. Poolse autoriteiten vermoedden al snel buitenlandse betrokkenheid, waarbij premier Donald Tusk kort na het incident openbaar suggereerde dat Russische geheime diensten achter de brand zouden kunnen zitten.

Breder sabotage-netwerk blootgelegd

Onderzoeken onthulden dat de veroordeelde Oekraïners deel uitmaakten van een groter crimineel netwerk dat actief was in meerdere landen, waaronder Polen, Litouwen, Letland, Oekraïne en Rusland. De groep zou naar verluidt verantwoordelijk zijn geweest voor aanvullende aanslagen, waaronder een brandstichting in een IKEA-winkel in Vilnius, Litouwen, slechts dagen voor de brand in het Warschause winkelcentrum.

'We hebben duidelijk bewijs dat deze individuen verbindt aan een gecoördineerde sabotagecampagne die vanuit Moskou wordt geleid,' verklaarde een Europese veiligheidsfunctionaris die anoniem wilde blijven. 'Hun acties volgen een patroon dat we in meerdere NAVO-landen hebben gezien.'

Veroordelingen en voortdurende zoektocht

De rechtbank legde uiteenlopende gevangenisstraffen op: één verdachte kreeg 5,5 jaar, terwijl de andere twee werden veroordeeld tot respectievelijk 1,5 jaar en zestien maanden. Alle drie werden schuldig bevonden aan deelname aan de criminele organisatie, met aanvullende aanklachten waaronder obstructie van justitie en hulp bij de ontsnapping van de vermeende leider van de groep.

De hoofdverdachte, Serhii Chalyi, is nog steeds voortvluchtig en valt momenteel onder een Interpol Rode Nota. Twee van de veroordeelde mannen werden schuldig bevonden aan het helpen van Chalyi bij zijn vlucht uit Polen na de branden in mei 2024 door onderdak te regelen, vliegtickets te kopen en hem via Tsjechië naar Oostenrijk te transporteren.

Internationale reactie en diplomatieke gevolgen

De brand in het Warschause winkelcentrum had onmiddellijke diplomatieke gevolgen. In mei 2024 sloot de Poolse regering het Russische consulaat in Krakau als straf voor de vermeende Russische betrokkenheid. Deze stap benadrukte de groeiende spanningen tussen Polen en Rusland te midden van het aanhoudende conflict in Oekraïne.

Russische autoriteiten hebben consequent elke betrokkenheid bij sabotageoperaties in Europa ontkend. 'Deze beschuldigingen zijn ongegrond en politiek gemotiveerd,' verklaarde een woordvoerder van het Kremlin in reactie op het vonnis van de Poolse rechtbank.

Europese veiligheidszorgen

De zaak komt te midden van toenemende veiligheidszorgen in heel Europa over Russische sabotageactiviteiten. Volgens het jaarverslag 2024 van de Nederlandse Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) voert Rusland een steeds agressievere campagne van sabotage en invloedoperaties uit tegen westerse landen.

Het rapport documenteerde niet alleen de brand in het Warschause winkelcentrum, maar ook aanslagen op een Duitse staalfabriek, moordplannen tegen directeuren van wapenfabrieken in Duitsland en brandbomaanslagen in Tsjechië, Litouwen en Letland. Veiligheidsdeskundigen waarschuwen dat deze incidenten een nieuw front vertegenwoordigen in het conflict van Rusland met het Westen, opererend onder de drempel van conventionele oorlogsvoering.

'Wat we zien is een systematische campagne van hybride oorlogsvoering die gericht is op het verzwakken van het Europese vastberadenheid en het creëren van verdeeldheid,' legde een NAVO-veiligheidsanalist uit. 'De branden in winkelcentra zijn slechts één onderdeel van een veel bredere strategie.'

Terwijl Europese landen Oekraïne blijven steunen tegen Russische agressie, verwachten veiligheidsfunctionarissen verdere sabotagepogingen. De Poolse veroordelingen dienen zowel als waarschuwing als demonstratie van Europa's vastberadenheid om deze geheime dreigingen te counteren via juridische en veiligheidsmaatregelen.