Australië en PNG tekenen historisch defensieverdrag

Historisch defensiepact tussen Australië en Papoea-Nieuw-Guinea

In een historische stap die de veiligheidsdynamiek in de Stille Oceaan hertekent, hebben Australië en Papoea-Nieuw-Guinea het Pukpuk-defensieverdrag ondertekend, het eerste nieuwe militaire bondgenootschap van Australië in meer dan 70 jaar. De overeenkomst, ondertekend door premiers Anthony Albanese en James Marape op 6 oktober 2025, legt wederzijdse defensieverplichtingen vast die vergelijkbaar zijn met Artikel 5 van de NAVO, waarbij beide landen beloven 'gezamenlijk het gevaar het hoofd te bieden' als een van hen wordt aangevallen in de Pacifische regio.

Strategische implicaties in de Stille Oceaan

Het verdrag komt op een moment van groeiende bezorgdheid over de uitbreidende Chinese invloed in de Zuid-Pacific, vooral na de veiligheidsovereenkomst van Peking met de Salomonseilanden in 2022 die mogelijke Chinese militaire inzet mogelijk maakte op slechts 1.200 zeemijl van Australië. 'Deze deal vertegenwoordigt een fundamentele verschuiving in hoe we regionale veiligheid benaderen,' zei defensie-analist Dr. Sarah Chen van het Australian Strategic Policy Institute. 'Het is de belangrijkste defensieovereenkomst van Australië sinds het ANZUS-verdrag in 1951.'

Het Pukpuk-verdrag geeft het Australische leger toegang tot bases in Papoea-Nieuw-Guinea en creëert mogelijkheden voor maximaal 10.000 Papoea-Nieuw-Guineërs om te dienen in het Australische defensieapparaat. In ruil daarvoor investeert Australië meer dan 110 miljoen euro in de opleiding van duizenden nieuwe politieagenten in Papoea-Nieuw-Guinea en draagt het bij aan de modernisering van de militaire strijdkrachten van het land.

Historische context en regionaal evenwicht

Papoea-Nieuw-Guinea, dat in 1975 onafhankelijk werd van Australië, blijft de dichtstbijzijnde buur van Australië met slechts 3,75 kilometer afstand tussen de twee landen bij Saibai Island in de Torres Strait. De relatie is aanzienlijk geëvolueerd van koloniale banden naar strategisch partnerschap. 'Dit verdrag toont aan hoe ver onze relatie is gekomen,' zei premier Marape tijdens de ondertekeningsceremonie. 'Het is gebaseerd op geografie, geschiedenis en de blijvende realiteit van onze gedeelde buurt.'

De overeenkomst vertegenwoordigt een delicate evenwichtsoefening voor Papoea-Nieuw-Guinea, dat belangrijke economische banden met China onderhoudt terwijl het de defensiesamenwerking met Australië versterkt. Zoals Meike Wijers, correspondent voor Australië, Nieuw-Zeeland en de Pacifische eilanden, opmerkte: 'China is bezig om zijn invloed in de regio uit te breiden, zoals door de afspraken met de Salomonseilanden in 2022. Dat was eigenlijk de wake-upcall voor Australië.'

Bredere geopolitieke context

De ondertekening van het verdrag vindt plaats tegen de achtergrond van toenemende concurrentie tussen grootmachten in de Stille Oceaan. De Verenigde Staten versterken hun eigen militaire banden met Papoea-Nieuw-Guinea, terwijl China blijft streven naar veiligheidsovereenkomsten met andere Pacifische eilandstaten, waaronder Fiji, Vanuatu, Samoa, Tonga en Kiribati. Australië onderhandelt momenteel over een bilateraal defensiepact met Fiji, wat de bredere strategische herschikking in de regio weerspiegelt.

Volgens analyse van Georgetown University is de Stille Oceaan een belangrijk strijdtoneel geworden voor geopolitieke concurrentie, waarbij de VS de grootste militaire aanwezigheid handhaven via bases in Guam, Hawaï en Australië. Het Pukpuk-verdrag vertegenwoordigt de meest directe reactie van Australië op de regionale ambities van China sinds de veiligheidsovereenkomst met de Salomonseilanden.

Het verdrag moet nu worden geratificeerd door de parlementen van beide landen, hoewel het mogelijk tegenstand kan ondervinden in het parlement van Papoea-Nieuw-Guinea, waar sommige critici beweren dat het niet adequaat ingaat op de interne veiligheidsuitdagingen van het land. Desalniettemin markeert de overeenkomst een belangrijke mijlpaal in de betrekkingen tussen Australië en Papoea-Nieuw-Guinea en kondigt het een nieuw hoofdstuk aan in de veiligheidsarchitectuur van de Stille Oceaan.