Europese Commissie legt historische boete op aan X van Elon Musk
De Europese Commissie heeft een historische boete van 120 miljoen euro opgelegd aan X, voorheen bekend als Twitter. Dit is de eerste grote handhavingsactie onder de Digital Services Act (DSA) van de EU. De boete richt zich op drie specifieke overtredingen door het sociale medium van Elon Musk, waarbij het misleidende gebruik van blauwe verificatievinkjes de meest opvallende is.
De Blauwe Vinkjes Controverse
Onder het oorspronkelijke systeem van Twitter diende het blauwe vinkje als verificatiebadge die aangaf dat een account toebehoorde aan een legitieme publieke figuur, beroemdheid, journalist of organisatie. Na de overname door Musk in 2022 en de hernoeming naar X onderging het verificatiesysteem echter een fundamentele transformatie. Het blauwe vinkje werd een kenmerk van X Premium, een betaald abonnementsdienst beschikbaar voor elke gebruiker die een maandelijkse vergoeding wil betalen.
De Europese Commissie vond deze verandering opzettelijk misleidend. 'Het huidige systeem misleidt gebruikers door hen te laten geloven dat accounts met blauwe vinkjes geverifieerde, authentieke personen of entiteiten vertegenwoordigen,' verklaarde een EU-ambtenaar betrokken bij het onderzoek. 'In werkelijkheid kan iedereen dit symbool kopen, wat aanzienlijke risico's creëert voor identiteitsfraude, oplichting en desinformatie.'
Voor alleen deze overtreding krijgt X een boete van 45 miljoen euro. De Commissie bepaalde dat het misleidende ontwerp Artikel 25 van de DSA schendt, dat 'dark patterns' en misleidende interface-ontwerpen verbiedt die gebruikers manipuleren.
Aanvullende Overtredingen en Boetes
De totale boete van 120 miljoen euro bestaat uit drie afzonderlijke sancties. Naast het blauwe vinkjesprobleem kreeg X een boete van 35 miljoen euro voor het niet onderhouden van een functionele advertentierepository. Volgens DSA-vereisten moeten zeer grote online platforms publieke toegang bieden tot gedetailleerde informatie over advertenties op hun diensten, inclusief targetingcriteria en bereikdata.
'Transparantie in advertenties is cruciaal voor het begrijpen van politieke boodschappen, commerciële praktijken en potentiële oplichting,' legde Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie voor een digitaal tijdperk, uit. 'De advertentierepository van X is onvolledig en moeilijk toegankelijk geweest, wat deze fundamentele transparantievereiste ondermijnt.'
Een derde boete van 40 miljoen euro adresseert het falen van X om adequate data-toegang te verlenen aan onderzoekers. Artikel 40 van de DSA verplicht platforms om onderzoekers toegang te verlenen tot publieke data om systeemrisico's te bestuderen, inclusief desinformatie, haatzaaien en volksgezondheidszorgen. De Commissie vond de data-toegangsmechanismen van X onvoldoende voor legitiem onderzoek.
Reactie van Musk en Juridische Uitdaging
Elon Musk heeft aangekondigd de boete aan te vechten in de rechtbank. Kort na de aankondiging postte Musk op X: 'We kijken uit naar een zeer publiek gevecht in de rechtbank, zodat de mensen van Europa de waarheid kunnen weten.' Het platform heeft nu 60 dagen om de blauwe vinkjesproblemen op te lossen en 90 dagen om compliance-plannen in te dienen voor de advertentie- en onderzoekerstoegangsovertredingen.
Juridische experts merken op dat X aanvullende boetes kan krijgen als het niet voldoet. Onder de DSA kan de Commissie periodieke boetes opleggen tot 5% van het gemiddelde dagelijkse wereldwijde omzet van het bedrijf, en voor bevestigde overtredingen kunnen boetes oplopen tot 6% van de wereldwijde jaaromzet.
Bredere VS-EU Spanningen
De boete heeft bestaande spanningen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten over technologie-regulering geëscaleerd. Amerikaanse functionarissen hebben de beslissing bekritiseerd als regelgevende overreach. Vicepresident JD Vance postte op X voor de officiële aankondiging: 'Europa zou Amerikaanse bedrijven niet moeten aanvallen over onzin.'
De Trump-administratie heeft de boete gekarakteriseerd als 'een aanval op alle Amerikaanse tech-platforms,' volgens POLITICO. Dit komt te midden van bredere handelsspanningen, waarbij de VS tarieven dreigt in te voeren als reactie op EU-digitale reguleringen en belastingen gericht op Amerikaanse tech-giganten.
De Digital Services Act in Actie
De DSA, die in 2022 in werking trad, vertegenwoordigt het uitgebreide kader van de EU voor het reguleren van digitale diensten. Het stelt gefaseerde verplichtingen vast op basis van platformgrootte, met de strengste vereisten voor Zeer Grote Online Platforms (VLOPs) zoals X, dat meer dan 45 miljoen maandelijkse actieve gebruikers in de EU heeft.
'Deze beslissing toont aan dat de DSA niet alleen wetgeving op papier is,' zei EU-commissaris voor Interne Markt Thierry Breton. 'We hebben de tools en de vastberadenheid om het af te dwingen. Platforms moeten begrijpen dat compliance niet optioneel is.'
Twee aanvullende DSA-onderzoeken naar X zijn nog steeds lopende. Eén onderzoekt of X genoeg doet om illegale content te bestrijden, terwijl een ander zich richt op het community notes-functie van het platform voor het contextualiseren van mogelijk misleidende posts.
Industrie-implicaties
De boete stuurt een duidelijk signaal naar andere grote platforms die in Europa actief zijn. Bedrijven zoals Meta, Google, TikTok en Amazon staan voor vergelijkbare DSA-verplichtingen en potentiële controle. De Europese Commissie heeft Apple al een boete van 500 miljoen euro en Meta een boete van 200 miljoen euro opgelegd onder aparte digitale reguleringen.
Digitale rechtenadvocaten hebben de handhavingsactie verwelkomd. 'Te lang hebben platforms willekeurige veranderingen doorgevoerd die gebruikers schaden zonder consequenties,' zei Jan Penfrat, Senior Policy Advisor bij European Digital Rights. 'De DSA geeft regelgevers eindelijk tanden om hen verantwoordelijk te houden.'
Terwijl X zijn juridische uitdaging voorbereidt en de EU voet bij stuk houdt over zijn regelgevende aanpak, zal deze historische zaak waarschijnlijk de toekomst van platformgovernance in Europa vormgeven en wereldwijde debatten over digitale regulering beïnvloeden.