EU Dringt Aan op Zetel aan Oekraïne-vredestafel terwijl Bevroren Activa Debat Escaleert
De Europese Unie probeert een betekenisvolle rol te verwerven in opkomende vredesonderhandelingen voor Oekraïne, terwijl ze tegelijkertijd worstelt met interne verdeeldheid over het gebruik van bevroren Russische activa om de oorlogsinspanning en wederopbouw van Kiev te financieren. Terwijl diplomatieke inspanningen in december 2025 intensiveren, bevindt de unie zich tussen door Amerika geleide vredesinitiatieven en groeiende druk om bevroren Russische fondsen om te zetten in tastbare steun voor Oekraïne.
Diplomatieke Race Tegen de Klok
EU-buitenlandchef Kaja Kallas heeft de huidige week omschreven als mogelijk "cruciaal voor de diplomatie" bij het beëindigen van Ruslands oorlog in Oekraïne. "Deze week zou een keerpunt kunnen zijn voor de diplomatie. Het is duidelijk dat Rusland geen vrede wil, en daarom moeten we Oekraïne zo sterk mogelijk maken," verklaarde Kallas op sociale media voorafgaand aan cruciale vergaderingen in Brussel.
De urgentie komt voort uit het Amerikaanse 28-punten vredesvoorstel dat aanvankelijk Moskou bevoordeelde, met oproepen tot Oekraïense terugtrekking uit oostelijke gebieden en de facto erkenning van door Rusland bezette regio's. Europese leiders hebben alarm geslagen over hun uitsluiting van deze onderhandelingen, waarbij Oekraïens president Volodymyr Zelenskyy stelde dat het "niet eerlijk" was om Europese bondgenoten uit wederopbouwgesprekken te weren.
De Franse president Emmanuel Macron heeft zich bijzonder uitgesproken over Europese betrokkenheid, waarbij hij stelde dat "een plan tussen Rusland en Oekraïne om vijandelijkheden te beëindigen alleen kan worden afgerond met de betrokkenheid van Kiev en Europese machten." Zijn Duitse tegenhanger, kanselier Friedrich Merz, herhaalde dit sentiment en benadrukte dat er "geen opgelegde vrede" in Oekraïne mag zijn.
Het Bevroren Activa Dilemma
In het hart van de interne EU-strijd ligt ongeveer €210 miljard aan bevroren Russische centralebankactiva, voornamelijk beheerd door de in Brussel gevestigde financiële clearinghouse Euroclear. De Europese Commissie heeft voorgesteld deze bevroren fondsen als onderpand te gebruiken voor een "herstellening" van tot €140 miljard om de Oekraïense economie te ondersteunen tot 2026-2027.
België - waar de meeste activa fysiek zijn opgeslagen - is echter de meest uitgesproken tegenstander van het plan geworden. Belgisch premier Bart De Wever heeft het leningsschema "fundamenteel verkeerd" genoemd en gewaarschuwd dat het internationaal recht zou kunnen schenden terwijl het instabiliteit creëert op wereldwijde financiële markten. "Er is een reëel risico dat de EU uiteindelijk gedwongen zou worden de fondsen terug te betalen," waarschuwde De Wever in een brief aan Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.
De Europese Centrale Bank heeft de zaak verder gecompliceerd door te weigeren op te treden als lender of last resort voor het plan. Volgens Financial Times-rapporten stelde de ECB dat dit waarschijnlijk verdragen zou schenden die monetaire financiering verbieden.
Geopolitieke Inzet en Russische Dreigementen
Rusland heeft gereageerd op de EU-activaplannen met escalerende dreigementen. Dmitri Medvedev, vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad, waarschuwde dat Europa's plan om bevroren Russische activa te gebruiken volgens internationaal recht als rechtvaardiging voor oorlog zou kunnen worden beschouwd. "Als de EU probeert bevroren Russische activa in België te gebruiken via een 'herstellening', zouden dergelijke acties kunnen worden geclassificeerd als een 'speciaal soort casus belli' (daad die oorlog rechtvaardigt)," verklaarde Medvedev volgens CNBC.
Tegelijkertijd blijven militaire ontwikkelingen diplomatieke tijdlijnen onder druk zetten. Een analyse door Agence France-Presse van gegevens van het Amerikaanse Institute for the Study of War toont aan dat Russische troepen in november 2025 hun grootste territoriale vooruitgang in een jaar boekten, met ongeveer 701 vierkante kilometer veroverd gebied.
Alternatieve Financiering en Europese Eenheid
Geconfronteerd met Belgisch verzet en ECB-terughoudendheid heeft de Europese Commissie alternatieve opties geschetst. Deze omvatten het gebruik van speelruimte in de centrale EU-begroting om geld op te halen op kapitaalmarkten of het gezamenlijk lenen van fondsen door lidstaten. EU-functionarissen waarschuwen echter dat beide alternatieven hogere kosten zouden opleveren voor nationale begrotingen die al onder druk staan.
Steun voor het gebruik van bevroren activa blijft sterk onder veel lidstaten. De Poolse viceminister van Defensie Paweł Zalewski onderschreef het EU-plan na vergaderingen in Brussel, terwijl de Spaanse premier Pedro Sánchez steun aankondigde voor het gebruik van bevroren Russische activa tijdens Zelenskyy's recente bezoek aan Madrid.
De Portugese minister van Financiën Joaquim Miranda Sarmento vatte de complexe evenwichtsoefening samen waar de EU voor staat: "Wij steunen, vanuit algemeen oogpunt, de creatie van een lening gebaseerd op bevroren Russische activa. Maar dit is een complexe kwestie met technische aspecten die moeten worden opgelost, niet in de laatste plaats omdat België duidelijke garanties eist."
18 December Top: Beslissingstijd
Alle ogen zijn nu gericht op de EU-leiderstop van 18 december, waar lidstaten moeten beslissen of ze doorgaan met het bevroren-activaplan of alternatieve financieringsmechanismen nastreven. De beslissing heeft diepgaande implicaties, niet alleen voor het directe voortbestaan van Oekraïne, maar ook voor de geopolitieke positie en financiële stabiliteit van Europa.
Zoals Kallas opmerkte in een recent interview met El País, "We moeten ophouden te doen alsof Rusland vrede onderhandelt en het dwingen dit te doen." Haar woorden onderstrepen de hoogstaande diplomatieke en financiële berekeningen waarmee Europese leiders worden geconfronteerd terwijl ze navigeren door een van de meest complexe geopolitieke uitdagingen van het decennium.